Fietsframevorm – welk frame past bij jou?

Ben je op zoek naar een nieuwe fiets, maar weet je niet welke framevorm bij je past? Je bent niet de enige, veel fietsers staan aanvankelijk voor de vraag welke framevorm het beste voor hen is. Geen probleem, hier kom je alles te weten wat je moet weten over mogelijke framevormen, zodat je je helemaal op je gemak voelt op je fiets! Overigens maakt de vorm niet veel uit als je op de fiets zit - bij het op- en afstappen merk je het echter duidelijk.

We leggen hier de drie meest voorkomende framevormen uit, de meeste fietsen (en natuurlijk e-bikes) hebben namelijk een diamantframe, een trapeziumframe of een waveframe. Hier kom je ook te weten welke voor- en nadelen de verschillende framevormen hebben, welke frames e-bikes hebben, wat er van de goede oude damesfiets is geworden en met welke framevorm kinderen het veiligst onderweg zijn. Voordat we de drie meest voorkomende framevormen nader bekijken, maken we een kleine uitstap naar het verleden…

“Damesfiets” … is (g)een framevorm!

Voordat fietsen zich steeds meer voor verschillende doeleinden specialiseerden, waren er vooral twee framevormen: 

• Fietsen voor heren hadden een hoge bovenbuis, want zo konden frames eenvoudig en stabiel uit rechte buizen worden gelast.
• Fietsen voor dames moesten echter een lagere bovenbuis hebben, want vrouwen waren meestal in een rok onderweg. Ze konden daarom alleen onder opwinding van openbare ergernis op een fiets stappen, waarbij een horizontale buis in de weg zat.

De framevorm, of beter gezegd … de bovenbuis maakte een fiets tot een herenfiets (rechts) of een damesfiets (links). Afbeeldingen © Creme Cycles

Vandaag de dag wordt dit onderscheid eigenlijk niet meer gemaakt, de term “damesfiets” blijft echter bestaan, hoewel deze inmiddels door andere benamingen is vervangen (je komt verderop te weten welke!).

Framevorm 1: Diamantframe

Vaak wordt het diamantframe nog steeds als "herenfiets" aangeduid, eigenlijk is deze benaming net zo verouderd als de naam "damesfiets". Het diamantframe wordt gevormd door twee driehoeken, de bovenbuis loopt (bijna) parallel aan de grond. De twee driehoeken van het frame (het hoofdframe en de achterbouw bestaande uit zitbuis en kettingstang) vormen ongeveer de vorm van een geslepen diamant na, vandaar dat deze framevorm zijn naam heeft.

Racefiets, hardtail of toerfiets – sportfietsen hebben meestal diamantframes. Afbeelding © Trek

Het diamantframe is de framevorm voor sporters

Diamantframes worden als bijzonder stabiel beschouwd, en inderdaad kunnen in deze vorm met vrij dunne buisdiameters stabiele fietsframes worden geconstrueerd. De dunnere buizen betekenen minder materiaal en daarmee ook minder gewicht. Ook ultralicht carbon werkt in deze framevorm bijzonder goed.
In de prestatiesport worden de fietsen aan bijzonder zware belastingen blootgesteld, een duurzaam fietsframe dat veel kan verdragen en daarbij weinig weegt, is het A&O. Daarom hebben performance-fietsen diamantframes.

→ Om deze reden bouwen sportfietsen, dus Hardtails, racefietsen of gravelbikes altijd op diamantframes. Hetzelfde geldt voor E-MTBs, E-Gravel Bikes of E-racefietsen.

 De diamant-framevorm is gewoon stijlvol!

Ook bikers die waarde hechten aan een bijzonder strakke uitstraling  grijpen graag naar een slank stalen diamantframe. Urban Bikes, Fixies en Singlespeeds zijn hier bijzonder opvallende vertegenwoordigers.

Met moderne diamantframes gaat het bergafwaarts…

Tegenwoordig is de bovenbuis van een diamantframe vaak niet meer horizontaal, richting het achterwiel is het duidelijk verlaagd. Deze framevorm wordt Slope-frame genoemd, maar behoort toch tot de diamantframes. 

De crux bij het diamantframe is het op- en afstappen. Hier moet je been op de een of andere manier over de bovenbuis en het zadel heen. Dit vereist weliswaar meestal geen yoga-diploma, maar toch een zekere flexibiliteit en bovendien een goed evenwicht.

Voordelen van fietsen met deze framevorm:

• bijzonder stabiel
• licht
• stijve frameconstructie mogelijk
• torsiestijf dankzij optimale krachtverdeling
• slanke buisdiameters 
• eenvoudige productie
• zijn in alle categorieën te vinden, racefietsen, gravelbikes, stadsfietsen, fixies/singlespeed of trekkingfietsen en tourfietsen zijn er met deze framevorm
• zijn er in aluminium, staal en carbon, ook titanium frames zijn verkrijgbaar; er wordt steeds vaker geëxperimenteerd met hernieuwbare grondstoffen en fietsframes van hout of bamboe worden tot serieproductie gebracht

Framevorm 2: Wave-frame, damesfiets, fiets met lage instap – de comfortfiets

Veel benamingen, altijd dezelfde fiets… in de vaktaal heeft de Engelse benaming “Wave-frame” zich gevestigd, bij fietsers is een fiets met deze framevorm meestal tot op heden een “damesfiets” of een “fiets met lage instap”. Ook met “Wiege” of “Zwanenhalsframe” of “… met lage bovenbuis” wordt dezelfde framevorm bedoeld. Afhankelijk van de constructie vervalt de bovenbuis hier volledig of wordt zo laag mogelijk boven de trapas aangebracht.

Fietsen met Wave-frame en lage instap bieden maximaal comfort. Afbeelding © Giant

Gemakkelijke instap – Fietsen zonder geklauter

Het voordeel van deze fietsframes ligt voor de hand: Aangezien hier geen bovenbuis in de weg zit, kunnen deze fietsen zeer gemakkelijk en zonder veel geklauter worden bestegen. Daarom zijn ze voor gelegenheidsfietsers bijzonder comfortabel . Een ander belangrijk punt: Als je je fiets zwaar wilt beladen, kan het opstappen of afstappen met een hoog bovenbuis een echte uitdaging worden. Het knelpunt is het wiebelige moment waarop je op één been staat en tegelijkertijd de fiets rechtop moet houden. Een Wave-frame maakt je leven aanzienlijk gemakkelijker, vooral wanneer de "zware belading" bestaat uit een wiebelend kind in een kinderzitje !

De framevorm voor extra comfort

Vroeger werden fietsen met deze framevorm als minder stabiel beschouwd, tegenwoordig zijn de materialen waaruit fietsframes worden gemaakt en ook de fabricagemethoden zo verfijnd dat je zelfs met een damesfiets over hobbelige paden kunt rijden zonder meteen bang te hoeven zijn voor een framebreuk. Een fiets met lage instap heeft mogelijk iets minder framestijfheid , maar aangezien deze fietsen zelden in wedstrijden worden gebruikt waar elke tiende van een seconde telt, is dat meestal te verwaarlozen. Dit vermeende nadeel is voor veel fietsers eerder een voordeel: Ze waarderen de lichte flexibiliteit van deze fietsframes, want enige flexibiliteit betekent altijd ook een betere demping!

Maar je kunt niet alleen extra demping verwachten, een ander voordeel van deze frames is de rugvriendelijke zithouding. Een fiets met deze framevorm zorgt vaak voor een rechte houding, wat de rug, nek en armen ontlast en je hebt ook nog eens een betere zicht ! 

→ De comfortabele Wave-vorm wordt vooral gewaardeerd bij City-Bike en bij toerfietsen en ook bij E-Citybike en E-toerfietsen gebruikt.

Een Wave-frame biedt veel keuze

Wave-frames zijn er in verschillende uitvoeringen, met en zonder bovenbuis, met twee slanke bovenbuizen, met rechte buis, met gebogen buis en ga zo maar door. Je hebt hier dus bijzonder veel keuze!

De uitrusting van een fiets met Wave-frame

Ook qua uitrusting bieden deze fietsen vaak eenvoudige oplossingen die de fietsen bijzonder gebruiksvriendelijk maken! Op fietsen met deze framevorm vind je bijvoorbeeld vaak naafversnellingen, die heel gemakkelijk te bedienen zijn. Ook terugtrapremmen zijn hier geen zeldzaamheid.

Wat niet zo goed werkt bij het Wave-frame, is een bidonhouder op het frame: Het is gewoon ingewikkeld om de houder zo te bevestigen dat je er tijdens het rijden bij kunt en ook frametassen passen meestal niet. Alle andere accessoires, spatborden, zijstandaards of bagagedragers werken natuurlijk zonder problemen. Daarentegen zijn deze fietsen perfect voor iedereen die een kinderzitje op de fiets wil monteren of met grote fietstassen onderweg is. 

Voordelen van fietsen met deze framevorm:

• eenvoudig op- en afstappen
• bijzonder geschikt voor de montage van kinderzitjes
• er zijn veel e-bikes met lage of extra lage instap
• eventueel licht dempende eigenschappen
• rechte zithouding, dus goed zicht en bijzonder comfortabel 
• compatibel met volledige uitrusting
• verkrijgbaar met naafversnelling en terugtraprem

Framevorm 3: Het trapeziumframe – de gulden middenweg 

Bij een fiets met een trapeziumframe is de bovenbuis van het frame in het midden van de zitbuis bevestigd. Nu vraag je je misschien af: Wat is het verschil met een slope fietsframe in diamantvorm? Heel eenvoudig: Bij het slope-frame eindigt de bovenbuis weliswaar lager, maar toch aan het einde van de zitbuis (die hier dan korter is). Bij het trapeziumframe eindigt de bovenbuis midden tussen de zadelklem en de trapas.

Veel e-bikes hebben trapeziumframes. Afbeelding © Haibike

Het trapeziumframe is sportief en comfortabel

Een trapeziumframe heeft een bovenbuis die in het midden van de zitbuis begint, waardoor deze fietsframes goede stijfheidswaarden bereiken en zeer robuust zijn. Maar je kunt een been door het frame tillen en hoeft niet over het zadel te gaan, wat niet zo comfortabel is als een lage instap, maar een goed compromis. 

Het trapeziumframe is geschikt voor mannen en vrouwen!

Zoals je al weet, bestaat de scheiding tussen de geslachten in de fietswereld niet meer. Maar wie nog steeds onderscheid wil maken tussen dames- en herenfietsen, vindt in het trapeziumframe de perfecte mix voor iedereen. Trapeziumframes werken met jurk en rok of broek en dus voor iedereen. 

Voordelen van fietsen met deze framevorm:

• redelijk comfortabel op- en afstappen
• stabiel genoeg voor slechtere wegen
• relatief lichte constructie mogelijk
• rechte tot licht hellende zithouding

Bij de MTB zijn er twee mogelijke framevormen

MTB's zijn er met twee verschillende framevormen? Dat zou je kunnen zeggen, maar dat klopt toch niet helemaal. Eigenlijk zijn hier uit twee verschillende framevormen twee zelfstandige fietstypes geworden, want er zijn hardtails en fully's

➽ Fully's –  MTB's met volledig geveerd frame. Bij Fully's worden framebouwers graag creatief, in principe heeft ook een Fully een diamantframe, maar in de praktijk hangt het ervan af hoe het onderstel wordt geïntegreerd. Vaak is er dan van de diamantvorm niet veel meer te herkennen.

➽ Hardtails – MTB's met een stijf frame in diamantvorm. Hardtails zijn altijd gebaseerd op een diamantframe, tegenwoordig vaak op slope-frames.

In vergelijking zie je het opvallende verschil in de constructie van het fietsframe van de twee mountainbikes. Afbeeldingen © Orbea en Santa Cruz

De framevorm bij de E-bike

Bij de constructie van hun E-bikes houden de fabrikanten zich meestal aan de drie voorgestelde framevormen. Bij de E-bikes van de laatste modeljaren was er vooral één motto: De aandrijving moest zo onzichtbaar mogelijk worden, daarom werden ze in het fietsframe geïntegreerd, totdat ze nauwelijks nog opvielen, dat lukt inmiddels bij elke framevorm. 

De accu's zitten tegenwoordig bij de meeste E-bikes in een iets dikker onderbuis, dat werkt bij diamant-, trapezium- en waveframes.

De aandrijving zelf is bij de trapas gemonteerd, ook dat kan bij alle framevormen worden gerealiseerd. Nog iets onopvallender zijn hier echter lichte E-bikes. Ze hebben vaak een achterwielmotor, daarom vervalt de logge aandrijving bij de trapas. Hier kunnen de frames bijna als voor een bio-fiets worden geconstrueerd, alleen de accu wordt in een buis geplaatst.

Fietsen in dames- en herenversie

Vooral bij trekkingfietsen en stadsfietsen komt het wel eens voor dat hetzelfde model in een heren- en damesfietsversie beschikbaar is. De herenfiets heeft dan een diamantframe en de damesfiets een trapeziumframe of een waveframe. Wie graag in partnerlook onderweg is, kan naar zulke fietsen uitkijken!

De directe vergelijking laat het zien: dezelfde fiets, verschillende fietsframevormen! Afbeelding © Giant

Wat heeft de framevorm van de fiets met de zithouding te maken?

Eigenlijk hangt de framevorm niet direct samen met de zithouding op de fiets. Of het frame nu een hoge bovenbuis heeft of niet, heeft niets te maken met of je eerder rechtop of languit op de fiets zit, in principe kan elk frame zo gebouwd worden dat het je aerodynamisch in de lengte trekt of rugvriendelijk opricht. Hier komt het aan op de geometrie van het frame , dus stack en reach of op afmetingen zoals de afstand tussen zitbuis en stuur of de framehoogte.

Toch zijn er bij de "geo" de volgende tendensen:

• Op een racefiets zit je met je neus slechts enkele centimeters van het (diamant)frame verwijderd.
• Laag, maar toch iets relaxter is de geometrie van de diamantframes van gravelbikes en veel mountainbikes onderweg. 
• De zithouding op veel trapeziumframes is sportief, maar toch comfortabel genoeg voor lange afstanden – en daarmee perfect voor trekkingfietsen, stadsfietsen en crossfietsen.
• Bijzonder rechtop is de zithouding op een waveframe, dus op een stadsfiets, Hollandse fiets of op sommige toerfietsen.

Welke fietsframevorm past bij jou? De directe vergelijking

Hier nogmaals de verschillende framevormen in een overzicht

De juiste framevorm voor kinderfietsen

Het belangrijkste is dat kleine kinderen  hun eerste kinderfiets veilig kunnen hanteren en er zijn twee aspecten die bijzonder belangrijk zijn. 

➽ Om het veilig te kunnen beklimmen en ook snel weer af te kunnen stappen, moet een kinderfiets een waveframe hebben. Dat betekent natuurlijk niet dat meisjes en jongens een "damesfiets" zouden moeten rijden, dat deze benaming niet meer actueel is, heb je hierboven al gelezen. Maar de lage instap helpt hen om gemakkelijk op de fiets te kunnen klimmen en – nog belangrijker – in geval van nood snel weer af te stappen. 

➽ Hoe kleiner het kind, hoe beter een rechte zithouding op de fiets is. Hoe hoger het hoofd, hoe beter je kind ziet en ook beter gezien wordt. Sportief en laag komt later, jongere kinderen worden door de frame-geometrie het beste in een rechte zitpositie gebracht!

Bij oudere kinderen helpt het je bij de beslissing als je je kind een tijdje op de fiets observeert. Hoe zekerder het rijdt, hoe eerder het met een diamantframe en een sportieve zithouding overweg kan.

Het fietsframe – puur een kwestie van vorm?

Er zijn andere framevormen, maar meestal verschillen ze alleen in details van de drie hoofdvormen diamant, trapezium en wave. Een eerder exotische creatie waren Y-frames, die waren er in de jaren negentig, tegenwoordig is deze framevorm zeldzaam geworden. Ook kruisframes zijn eerder een randverschijnsel. 

Een fietstype waarbij je alle mogelijke framevormen zult tegenkomen, zijn vouwfietsen of ook compactfietsen, of ze nu opvouwbaar zijn of niet. Hier wijken fabrikanten vaak ver af van de gangbare framevormen van andere fietsen, om stabiele frames met zo klein mogelijke afmetingen te creëren. 

Maar de meeste fietsers rijden op een diamant-, wave- of trapeziumframe, een andere vraag is echter de juiste framegrootte. Als je fiets een frame heeft dat je bevalt en waarbij je goed op- en af kunt stappen, heb je toch een fiets nodig die qua grootte bij je past!

Ook hier hebben we een gids voor je. In ons artikel "Zo bepaal je de juiste framegrootte voor je nieuwe fiets" leer je hoe je eerst je beenlengte meet en daarna de bijpassende fiets kiest.