Stuurverbouwing aan de fiets: Stuur & stuurpen correct monteren en afstellen

Waarom zou je tijd steken in het monteren van het stuur? Heel eenvoudig – het cockpit van de fiets is letterlijk het draaipunt tussen jou en de fiets, het moet functioneren. Bovendien is het mede verantwoordelijk voor je zithouding en daarmee voor je comfort.

Hier leer je hoe je van stuur en stuurpen een stuurcentrum samenstelt dat optimaal comfort en meer prestaties levert.

Waarom loont het om het stuur te verbouwen?

Je hebt het al gelezen – het stuur en de stuurpen bepalen hoe je bovenlichaam op de fiets gepositioneerd is. Ze beïnvloeden ook de stuureigenschappen van de fiets. 

→ Als je dus niet comfortabel op de fiets zit en steeds weer last hebt van slapende handen, pijnlijke schouders of rugproblemen, is het de moeite waard om het stuur opnieuw uit te lijnen of stuur en stuurpen te vervangen. 

→ Ook als je het gevoel hebt dat je je fiets niet goed onder controle hebt, kan een nieuw stuur of een andere stuurpositie helpen.

“Het cockpit” van de fiets bestaat uit een heleboel onderdelen die perfect moeten samenwerken zodat je fiets past en functioneert. Belangrijk zijn daarbij deze punten:

• Het stuur is een van de drie contactpunten tussen fiets en rijder en daarmee een essentiële factor voor comfort, stuurprecisie en veiligheid. Sturen zijn er in verschillende vormen en breedtes, die je houding en de stuureigenschappen sterk kunnen veranderen.
• De stuurpen wordt vaak niet echt opgemerkt, voor velen is het gewoon een deel van het stuur. Maar het is eigenlijk een zelfstandig fietsonderdeel, het verbindt de fiets en het stuur. Daarmee is het verantwoordelijk voor comfortabel, gecontroleerd en veilig rijden. De lengte van de stuurpen heeft invloed op hoe gestrekt je zit. De stuurpen kan ook recht of naar boven of beneden gekanteld zijn, waardoor het stuur hoger of lager komt.
• Spacers zijn ringen in verschillende diktes die je onder de stuurpen kunt plaatsen, zodat het cockpit in zijn geheel hoger komt. 
• Bovendien zijn de schakel- en remhendels deel van het cockpit, ook handvatten (of stuurlint) en het balhoofd behoren erbij. 

Hier zie je de combinatie van stuurpen, stuur en spacers. Afbeelding © Bombtrack

Om een optimale functie te garanderen, moeten stuur en stuurpen correct gemonteerd en afgesteld zijn. In dit artikel geven we je waardevolle tips voor het monteren van het stuur en het afstellen van je cockpit.

Voor het monteren van het stuur of het vervangen van de stuurpen volstaat meestal een set inbussleutels en een momentsleutel.

Het juiste gereedschap voor het monteren van het stuur op de fiets

Om je fiets-stuur samen met de stuurpen correct te monteren of af te stellen, heb je geen speciaal gereedschap nodig. In een gemiddeld uitgeruste gereedschapskist zou alles moeten zitten wat nodig is om het stuur te vervangen:

• Belangrijk zijn inbussleutels, bij voorkeur een hele set ervan, zodat de juiste maat van de klemmen van je stuurpen en de Ahead-cap er zeker bij zit.
• Een moment sleutel zorgt voor het juiste draaimoment en garandeert dat er geen onderdelen of schroeven kapot gaan.
• Om de rem-/schakelgrepen op een racefiets of gravelbike op dezelfde hoogte uit te lijnen, is een meetlint of duimstok nodig.
• Bij carbon onderdelen is een fiets-montagepasta dringend aan te bevelen.

Gereedschap voor de montage van het fietsstuur

Inbussleutels | Moment sleutel | Montagepasta

Bij het wisselen van het stuur van een gravelbike of racefiets moet je meer letten dan bij het wisselen van een MTB-stuur.

Fiets-stuur en stuurpen op racefiets & gravelbike vervangen

Hoe langer je gravelbike-reizen of je racefiets-rondes zijn, des te belangrijker is het dat je je cockpit comfortabel inricht. Zo doe je dat:

Het vervangen van de stuurpen

Het vervangen van de stuurpen op je racefiets of gravelbike is vrij eenvoudig, je kunt het gewoon zelf proberen.

1. Je demonteert eerst het stuur bij de vier schroeven van de stuurpenklem, maakt de twee schroeven aan de zijkant van de stuurpen naar de vorkbuis los en schroeft de Ahead-cap eruit. Nu moet je de vork vasthouden, als je racefiets of gravelbike niet op de grond staat, omdat de vork anders eruit kan glijden.
2. Trek de spacers en de oude stuurpen eraf en schuif de nieuwe op de vorkbuis. Zorg ervoor dat de bouwhoogte van de nieuwe stuurpen overeenkomt met de afmetingen van het oude model. Als de nieuwe stuurpen lager is in bouwhoogte, kan een extra spacer of het inkorten van de vorkbuis nodig zijn. Is dat niet het geval, plaats je de eerder gemonteerde spacers weer terug en schroef je de Ahead-cap handvast terug in de vorkbuis.
3. Vervolgens monteer je het fietsstuur met de vier schroeven aan de stuurpen. Belangrijk: Let op het kruiselings aandraaien (eerst linksonder, dan rechtsboven, dan linksboven, dan rechtsonder) en het juiste draaimoment . Vervolgens stel je met de Ahead-schroef de juiste afstand van de balhoofdset in. Trek hiervoor de voorrem aan en beweeg je fiets lichtjes naar voren en achteren. Met je wijsvinger aan de onderkant van de balhoofdset merk je of er nog speling is tussen de vork en de balhoofdset. Minimale omwentelingen van de Ahead-schroef kunnen voldoende zijn om de speling te verhelpen. Draai de Ahead-schroef nooit te strak aan, anders knel je de balhoofdset.
4. Ten slotte richt je de stuurpen recht naar het voorwiel en draai je met een momentsleutel de twee zijschroeven zo vast als de fabrikant aanbeveelt.

Goed te herkennen: de Ahead-schroef (zie pijl) en de fabrieksaanbevelingen voor het toe te passen draaimoment.

Stuur ombouwen op racefiets of gravelbike 

1. Voordat je een nieuwe dropbar op de gravelbike of een racefietsstuur kunt monteren, moet je de brifters en andere accessoires verwijderen. Hiervoor klap je de rubberen overlappen van de remgrepen omhoog en maak je de borgschroef los (alleen losmaken, niet eruit schroeven).
2. Wikkel het stuurlint volledig af en maak de rem- en versnellingskabels los van het fietsstuur. Deze zijn meestal met isolatietape aan het stuur bevestigd. Trek nu de rem-/versnellingshendels naar beneden en leg ze voorzichtig neer. Ze worden via de kabels aan de fiets gehouden.

De bevestiging van de rem-/schakelgreep (=brifter) gebeurt via de schroef die zich onder het handgreeprubber bevindt. Je kunt het eenvoudig omklappen.

3. Nu kun je de vier schroeven losmaken die het oude fietsstuur aan de stuurpen bevestigen en het oude stuur verwijderen. Plaats het nieuwe racefietsstuur in het midden van het voorziene klemgebied van de stuurpen en schroef het vast. Let erop dat je de vier schroeven nog niet helemaal vastdraait en richt het stuur eerst horizontaal uit. Vervolgens vindt de definitieve stuurmontage plaats, hiervoor schuif je de remhendels weer op het stuur – verwissel daarbij niet de linker met de rechter! Je moet ze voorlopig alleen grof in de juiste positie brengen en dan ook de borgschroeven van de remgrepen slechts lichtjes aandraaien. 
4. In de volgende stap richt je de hendels uit. Voor de hoogte kun je de opdruk op het stuur, een waterpas of een meetlint gebruiken, beide moeten precies even hoog aan de stuurbocht gemonteerd zijn. Let ook op de hoek van de remhendels. Ze moeten parallel aan de drop van het stuur gemonteerd worden. Bij sturen met flare (buiging naar buiten) dus bijvoorbeeld iets naar buiten gedraaid. Correct uitgelijnd bedekt de remhendel het onderstuur wanneer je van voren naar je fiets kijkt. 
5. Zodra je de juiste posities hebt ingesteld, kun je de stelschroeven van de hendels aandraaien en de kabels met isolatietape aan het race- of gravelstuur bevestigen. Bij sturen met interne kabelgeleiding moet je op dit punt natuurlijk de kabels door het stuur leiden. Pas daarna wikkel je het nieuwe stuurlint om beide zijden van het stuur en klap je helemaal op het einde de rubberen handgrepen van de hendels weer terug.

Het vervangen van een MTB-flatbar is niet moeilijk. Toch moet je zorgvuldig werken, omdat er grote krachten op deze sturen inwerken! 

Stuurverbouwing & de vervanging van de stuurpen op de MTB

Vooral op de MTB is het de moeite waard om te experimenteren met verschillende stuurpennen, stuurbreedtes en -vormen, want de rij-eigenschappen kunnen door een paar centimeter meer of minder sterk veranderen.

Montage van de stuurpen op de mountainbike

1. Voordat je de stuurpen van je MTB kunt vervangen en een nieuwe kunt monteren, moet je eerst de oude verwijderen. Hiervoor neem je een passende inbussleutel en maak je de vier schroeven los bij de verbindingsklem tussen stuur en stuurpen.
2. Zodra je alle vier schroeven hebt losgedraaid, kun je het stuur verwijderen en voorzichtig naar voren leggen. Het wordt nu nog vastgehouden door de rem- en schakelkabels. 
3. Vervolgens maak je de twee schroeven aan de stuurpen los, die aan de zijkant van de vork staan. Ongeveer 1,5 omwentelingen zijn hier meestal voldoende. Nu wordt de grote Ahead-schroef losgemaakt. Let op - als je fiets in de montagestandaard hangt, moet je bij het losmaken van de Ahead-schroef absoluut je vork vasthouden, anders valt deze eruit. Als je fiets op de grond staat, gebeurt dat natuurlijk niet. Maak nu de Ahead-schroef los, verwijder de spacers (indien aanwezig) en trek de stuurpen naar boven van de vorkbuis af.
4. Voor de stuurmontage kun je de instructies in omgekeerde volgorde volgen. Plaats de nieuwe stuurpen op de vorkbuis en de Ahead-dop met schroef van boven op zijn plaats en draai deze licht aan - Let op... de grote Ahead-schroef is een instel- en geen stelschroef! Nu plaats je het stuur weer en bevestig je het met de vier schroeven aan de stuurpen. Gebruik voor de laatste omwentelingen een momentsleutel en houd bij het aanbrengen van kracht altijd rekening met de specificaties van de fabrikant, je vindt ze ofwel op de stuurpen of in de handleiding. Draai de vier schroeven altijd kruislings vast.
5. Als volgende beweeg je je fiets met ingeknepen voorrem langzaam voor- en achteruit . Met je wijsvinger voel je aan de onderkant van de overgang tussen de vork en het frame of er nog speling is. Als er niets meer wiebelt, kun je ook de zijschroeven van de stuurpen aandraaien. Ook hier wordt een momentsleutel aanbevolen. Let er echter op dat je het stuur recht uitlijnt. Ga daarvoor midden boven je fiets staan, kijk naar beneden naar de (verende) vork van je fiets en vergelijk de optische afstanden tussen het stuur en de vork. Als de afstand aan beide zijden gelijk is, is je stuur optimaal uitgelijnd.
6. Als de balhoofdset nog wat speling heeft, draai je gewoon de Ahead-schroef iets verder aan. Meestal zijn minimale draaibewegingen met de inbussleutel al voldoende.

Bij de stuurombouw van een mountainbike maak je eerst de handvatten, de remhendels en de schakelhendels los.

Stuurmontage van een nieuw stuur op de mountainbike

Een nieuw stuur op de MTB monteren gaat meestal snel en eenvoudig.

1. Verwijder eerst de handvatten en de rem- en schakelhendels van het oude stuur. De rem- en schakelhendels kun je voorzichtig neerleggen en aan de kabels laten hangen of met kabelbinders of isolatietape om het frame wikkelen.
2. In de volgende stap maak je de vier schroeven van de stuurpen los, neem je het stuur af en bevestig je de nieuwe in omgekeerde volgorde. Bij het aandraaien van de vier schroeven moet je weer op het juiste draaimoment letten en de schroeven afwisselend kruislings gelijkmatig aandraaien. Let erop dat de spleetmaten van de stuurklem boven en onder gelijk zijn.
3. Ten slotte rijg je de schakel- & remhendels en de handvatten weer op het stuur. Let erop dat je de remhendels niet verwisselt en ze zo monteert zoals je ze al eerder hebt gebruikt. Met een waterpas kun je de remhendels gelijkmatig uitlijnen, maar meestal volstaat hier ook een optische controle vanaf de zijkant van het stuur.

Vooral in combinatie met onderdelen van carbon (hier de vorkbuis) moet je absoluut een momentsleutel gebruiken en je houden aan de draaimomentgegevens van de fabrikant.

De bijzonderheden bij de montage van carbon fiets-sturen en stuurpennen

Zoals altijd is voorzichtigheid geboden bij de montage van carbon-onderdelen. Bij de carbon-stuurmontage en de ombouw naar een carbon-stuurpen gelden bij het wisselen van je onderdelen een paar speciale regels. 

Hier moet je absoluut op het juiste draaimoment letten. Om alle schroefverbindingen correct aan te draaien, heb je absoluut een momentsleutel . In de meeste gevallen vind je op het carbonstuur of de carbonstuurpen een opdruk met de toegestane waarden in Newtonmeters (NM). Als dat niet het geval is, helpt de handleiding je zeker verder.

Het is ook raadzaam om bij de montage van carbononderdelen zoals racefiets-carbonsturen en mountainbike-carbonsturen speciale fiets-montagepasta – in dit geval Carbon Paste – te gebruiken. 

↳Materiaal & Informatie voor de montage van carbonsturen ↵

Draaimomentsleutel | Carbon Montagepasta | Info: Blog Draaimomentsleutel | Info: Blog Carbon Paste

Let op: Carbon Paste is niet hetzelfde als smeer- of anticorrosievetten. Carbon Pastes verminderen niet de hechting, maar versterken deze. Als je meer wilt weten, vind je alle belangrijke informatie over de montage van carboncomponenten in ons artikel "Wat is Carbon Montagepasta en waarom heb je het nodig?"

Stuurwissel op de fiets – wat levert het op?

Nu weet je hoe... maar waarom zou je de moeite nemen en naar de draaimomentsleutel grijpen? Natuurlijk, als een fietsonderdeel verouderd is of op een gegeven moment kapot gaat, heb je vervanging nodig. Maar zelfs bij een gloednieuwe fiets grijpen veel rijders vaak na korte tijd voor een stuurwissel naar de draaimomentsleutel.

• De stuurpen bepaalt hoe ver je je naar het stuur moet uitstrekken. Korte stuurpen: rechtop zitten, lange stuurpen: gestrekte zitpositie! 
• De stuurpen kan ook een meer of minder steile hoek hebben en daarmee de zitpositie beïnvloeden. De bovenlichaam wordt hoger opgericht of dieper over het stuur gebogen.
• Alle sturen – of het nu voor een MTB, racefiets, gravel, stads- of trekkingfiets is – zijn er in verschillende breedtes en vormen, die de ergonomie, de houding van de armen, de rijstabiliteit en de luchtweerstand sterk veranderen.
• Sturen kunnen ook verschillende diameters hebben. Afhankelijk van de grootte van je handen kan dat verlichting bieden.
• Er zijn ook verschillende materialen die het gewicht en de stijfheid van het stuur beïnvloeden.

Lees daarvoor de blogpost “Fiets stuur afstellen”, daar vind je alle belangrijke informatie.