Hoe licht mag een fiets zijn? De UCI heeft voor de racefietsen in internationale wielerwedstrijden een minimumgewicht vastgesteld. Als een van de racefietsen minder dan 6,8 kg weegt, mag deze niet aan wedstrijden deelnemen. Waarom en hoe zinvol deze regeling is, wordt hevig bediscussieerd. Wat hier echter interessant is: fietsen kunnen nog lichter worden dan 6,8 kg. En dat is werkelijk niet veel. Maar wat levert een bijzonder lichte fiets op? En hoe wordt hij zo licht? Hier kom je erachter!
De grote fietsfabrikanten leveren al jaren een harde nek-aan-nek race om wie de lichtste fiets bouwt. Meestal zijn bij de gewichtsvergelijking racefietsen in de focus, want hier wordt traditioneel om elke gram gestreden. Maar eigenlijk maakt het helemaal niet uit of het om een racefiets gaat, of dat een mountainbike, een gravelbike, een stadsfiets of een trekkingfiets op het boodschappenlijstje staat, steeds meer fietsers wensen zich een bijzonder lichte fiets. Vooral de opkomst van de “Light E-Bikes” heeft de discussie over het ideale gewicht van een fiets nieuw leven ingeblazen. Maar waarom?
Waarom zou een fiets licht moeten zijn?
Een lichte fiets heeft verschillende voordelen:
- Het is gemakkelijker in beweging te zetten. Dat betekent, het komt met minder inspanning van jouw kant op gang.
- Als je graag snel onderweg bent, is een lichte fiets ook handig, want je brengt het met minder beenarbeid op snelheid.
- Vooral op hellingen maakt het gewicht een verschil, je hebt het bergop letterlijk veel gemakkelijker als je fiets minder weegt.
- Maar niet alleen terwijl je erop zit, maakt een lichte fiets veel plezier. Het laat zich gemakkelijker duwen, tillen en laden, en dit aspect is voor trekkingfietsers en dagelijkse fietsers bijzonder interessant.
Er zijn studies en de meest uiteenlopende experimenten die de relatie tussen gewicht, snelheid, helling en luchtweerstand onderzoeken. Omdat ze met de meest uiteenlopende parameters experimenteren, zijn ze moeilijk vergelijkbaar. Soms is er meer helling, soms een zwaardere rijder, soms een lichtere fiets en ga zo maar door. Bovendien vinden ze meestal plaats in de context van de professionele sport en zijn dus voor ons Wald-en-weide-fietsers weinig relevant. Als resultaat kun je dan bijvoorbeeld lezen dat ongeveer 1 kg meer op de berg een fietser ongeveer 1% langzamer maakt, of hoeveel seconden tijdwinst je met 590 gram minder kunt bereiken. In één ding zijn de testresultaten het eens: Hoe zwaarder fiets + rijder zijn, des te moeilijker wordt het. Andersom:
|
Een lichte fiets maakt je leven gemakkelijker! |
Wanneer geldt een fiets als “licht”?
Wanneer precies een fiets licht is, kan niet algemeen worden vastgesteld, het hangt onder andere af van het type fiets.
"Eenmaal zonder alles alstublieft!". Een singlespeed heeft veel stijl, weinig uitrusting en weinig gewicht. Afbeelding © Creme Cycles
Met dit gewicht moet je bij de fiets rekening houden
- Stadsfiets: Een volledig uitgeruste stadsfiets met lage instap, spatborden, kettingkast en dergelijke kan bijna 20 kg wegen. Lichte stadsfietsen, singlespeeds en fixies bijvoorbeeld, wegen ongeveer de helft, dus +/- 10 kg, hoewel hier vaak de gebruikelijke comfortuitrusting met spatborden en verlichting ontbreekt!
- Trekkingfiets: Ook trekkingfietsen hebben traditioneel een volledige uitrusting. Bovendien zijn ze bijzonder robuust gebouwd, zodat ze op langere fietstochten en wisselend terrein betrouwbaar rollen. Maar omdat juist lange afstanden met een zware fiets vermoeiend zijn, wordt hier toch gewicht bespaard, en een trekkingfiets kan 12 kilo licht zijn. Ongeveer 18 kilo is hier de bovengrens.
- MTB Hardtail: Hardtails zijn de lichtere mountainbikes, voor een aluminium fiets moet je ongeveer 14 tot 15 kilo rekenen, met een carbonframe wordt het met ongeveer 8 kilogram aanzienlijk lichter.
- MTB Fully: Als je een fully wilt rijden, moet je rekenen op ongeveer 12 tot 14 kilo fiets. Superlichte carbonfietsen wegen iets meer dan 10 kg, maar zijn ook navenant duur.
- Racefiets: De eerder genoemde ondergrens die de UCI voor racefietsen toestaat, is een goede richtlijn. Veel racefietsen wegen meer, tussen de 7 en 10 kilogram is normaal. Maar sommige fietsen zijn zelfs nog lichter!
- Gravel Bike: Gravel bikes stammen af van de racefiets, maar ook de verwantschap met de toerfiets is merkbaar. Qua gewicht liggen de populaire gravel bikesprecies in het midden, ze wegen tussen de 8 en 14 kilogram. De uitrusting geeft hier de doorslag.
- E-bikes: E-bikes spelen in een totaal andere gewichtsklasse, maar hier willen we ze ter vergelijking toch noemen. Vooral robuuste en volledig uitgeruste modellen raken de 30 kg grens, extra lichte versies kunnen zelfs de 15 kilo grens onderschrijden.
|
Over het algemeen wordt een biologische fiets onder de 15 kilo als licht beschouwd. Als het minder dan 10 kilogram weegt, is het bijzonder licht. Bij een e-bike spreekt men van een bijzonder lichte fiets als deze minder dan 20 kilo weegt. |
Deze grenzen zijn echter flexibel, ze verschillen bijvoorbeeld van fabrikant tot fabrikant, van het ene modeljaar tot het volgende, bij verschillende uitrustingsopties en zo verder. Ook belangrijk: De frame- en wielmaat! Vaak wordt een gemiddelde waarde gegeven, dus een model in maat M wordt gewogen en dit gewicht wordt voor alle maten aangegeven. Vaak worden fietsen ook zonder pedalen of optionele uitrusting zoals spatborden gewogen, de fiets die bij jou aankomt, is dus soms iets zwaarder – of zelfs nog lichter.
Brede banden, krachtig onderstel, veel veerweg en heel veel plezier... maar licht is een Fully niet! Afbeelding © NS Bikes
Zo wordt een fiets licht
Hoe wordt een fiets lichter? Deze vraag stellen de fabrikanten van fietsframes en componenten zich waarschijnlijk dagelijks. Vooral in de racefietssector en rond de mountainbike worden steeds weer lichtere onderdelen uitgebracht.
Er zijn drie benaderingen die een fiets op dieet zetten:
- Een licht fietsframe
- Lichte componenten
- Wat kan worden weggelaten?
Staal, aluminium, carbon: Licht, lichter, het lichtst!
Je kunt er bij de aankoop al op letten om een bijzonder lichte fiets te vinden. Deze bestaat dan uit een licht framemateriaal en zo licht mogelijke componenten. Vroeger waren fietsen van stalen buizen en daardoor zeer duurzaam (en schade kon worden gelast!), maar ze waren ook erg zwaar. Begrijpelijk dus dat fietsconstructeurs op zoek gingen naar andere basismaterialen. Vanaf de jaren 70 maakte de aanzienlijk lichtere aluminiumfiets furore, totdat deze in de jaren 90 werd vervangen door carbon als het favoriete framemateriaal.
Het framemateriaal heeft een grote invloed op het gewicht van een fiets. Het beïnvloedt echter ook de rij-eigenschappen en de duurzaamheid en niet in de laatste plaats de prijs. Hier een overzicht:
Het stabiele zwaargewicht: Een fiets met stalen frame
Fietsen met stalen frames waren het startpunt, ze maakten het mogelijk dat de fiets geschikt werd voor de massa. Stalen buizen zijn goedkoop, goed te vormen en zeer duurzaam - perfect om een fiets van te bouwen. Ze zijn bovendien niet te stijf, waardoor ook een ongeveerde fiets behoorlijk comfortabel is, het materiaal biedt enige 'eigendemping'. Maar licht? Helaas niet. Daarom zijn de meeste fietsen tegenwoordig van aluminium. Maar stalen fietsen bestaan nog steeds, en niet alleen bij iconische vintage bikes! Wie een bijzonder robuuste fiets wil kopen, kiest voor staal, vooral stijlvolle fixies en singlespeed-bikes, urban bikes, gravel bikes en pakezels zoals expeditiefietsen bouwen op een stalen frame.
Een fiets met stalen frame:
- is zwaar
- is zeer robuust en duurzaam
- zeer goedkoop
- staat slanke buisdiameters toe
- heeft een lichte eigendemping
Een typische stalen fiets met bijzonder slanke buisdiameters. Afbeelding © 6KU
Licht en goedkoop: de aluminium fiets
Bijna elke fiets is tegenwoordig van aluminium, want aluminium is licht, duurzaam en scoort met goede stijfheidswaarden. Het blijft ook bij hoge belasting robuust, bovendien is het niet gevoelig voor weersinvloeden en vocht. Een optimale legering voor de fietsproductie dus. Het is bovendien goedkoop en goed te verwerken, waardoor aluminium perfect is voor de serieproductie van uitstekende alledaagse en sportfietsen. Van veraf herken je aluminium fietsen eraan dat ze grotere buisdiameters hebben dan stalen fietsen, zodat het frame voldoende stabiliteit biedt. Aan de andere kant biedt aluminium meer speelruimte bij het frameontwerp.
Een fiets met aluminium frame:
- is licht
- redelijk duurzaam
- goed vormbaar
- goedkoop
Carbonfietsen zijn het lichtst
De lichtste fietsen op de markt hebben momenteel carbon frames, ook componenten zoals sturen of zadelpennen kunnen van carbon zijn gemaakt, ze zijn torsiestijf en juist vederlicht. Carbonvezels geven de fietsontwerpers vrije hand bij het ontwerpen van de frames, ook een aerodynamisch geoptimaliseerde vorm is geen probleem.
Het nadeel: carbon is niet bepaald goedkoop. Als je in de online shop op de duurste fietsen en fietsonderdelen klikt, kom je gegarandeerd bij carbon uit. Carbon heeft nog een nadeel: de productie maakt tegenwoordig zeer duurzame carbon frames mogelijk, maar toch kunnen ze geen puntdruk of schokken verdragen.
Carbon is:
- licht
- torsiestijf
- vrij vormbaar
- duur
- kan breken
Titanium, hout en bamboe
Meestal is er sprake van de 'grote drie', aluminium, staal en carbon. Maar er is nog een ander materiaal waar fiets dromen van gemaakt worden: titanium. Titanium is licht, flexibel en uiterst duurzaam - waarom zijn dan niet alle fietsen van titanium? Heel eenvoudig: titanium is extreem duur, de meeste fietsers willen gewoon niet zo diep in de buidel tasten.
Herziene grondstoffen zijn iets moois, en daarom wordt er ijverig mee geëxperimenteerd in de fietsbouw. Maar ze groeien niet alleen terug, in vergelijking met metalen zijn beide materialen ook vrij licht. Klinkt als een slim concept! Er zijn al een paar fabrikanten die een houten fiets of een frame van bamboe tot serierijpheid hebben ontwikkeld, maar tot nu toe zijn deze fietsen nog steeds een zeldzaamheid.
|
Carbon |
Alu |
Staal |
|
licht |
lichter |
zwaar |
|
stijve frameconstructie |
stijve frameconstructie mogelijk |
lichte eigen demping |
|
vrije frameconstructie |
goed vormbaar |
werkt het beste als buis |
|
vereist grotere buisdiameters |
smalle buisdiameters mogelijk |
|
|
duur |
goedkoop |
goedkoop |
|
gevoelig |
duurzaam |
duurzaam |
Lichte componenten
Net onder 1000 gram vs. 260 gram – een significant verschil voor zeer vergelijkbare fietsonderdelen! Vooral als je bedenkt dat je dit gewicht twee keer aan de fiets moet bevestigen, want het gaat namelijk om banden. Een gemiddelde MTB-noppenband weegt ongeveer 800 gram, vaak zelfs meer, terwijl een racefiets-slickband slechts 260 gram weegt. Oké, de vergelijking gaat misschien mank, want je kunt de banden tenslotte niet zomaar verwisselen, maar er zijn bij veel fietsonderdelen nu eenmaal lichtere en zwaardere versies.
Een ander voorbeeld: In de afgelopen jaren heeft een innovatie voor een ommekeer op de componentenmarkt gezorgd: 1x-aandrijvingen zijn in opkomst, onder andere omdat ze lichter zijn dan 2x- of zelfs 3x-aandrijvingen.
Al jaren worden steeds lichtere componenten ontwikkeld, die aanvankelijk in het topsegment te vinden zijn, maar na enkele modeljaren massaproducten worden. De grote uitzondering zijn de remmen. Schijfremmen zijn zwaarder dan velgremmen, maar omdat ze beter vertragen, zijn ze tegenwoordig de standaard.
Het gewicht van fietsonderdelen kan sterk variëren. Goedkope onderdelen zijn meestal zwaarder dan high-end componenten. Lichte trekking- of racefietsonderdelen zijn lichter dan een robuuste offroad-uitrusting. Carbon sturen zijn lichter dan aluminium of stalen sturen. Het vervangen van fietsonderdelen kan een groot verschil maken en hoort daarom absoluut bij het gewichtstuning.
Met de keuze voor bijzonder lichte fietsonderdelen kun je je fiets dus aanzienlijk lichter maken.
Waar kun je op besparen om je fiets licht te maken?
Alles wat niet absoluut noodzakelijk is, kan eraf. Vooral bij racefietsen is dit motto het programma. Sportieve fietsen zijn meestal zonder componenten en accessoires zoals spatborden onderweg. Dat bespaart een hoop gewicht. Vervelend alleen als je door de regen verrast wordt. Een ander onderdeel dat in het dagelijks leven erg praktisch is, maar door sportieve fietsers met argwaan wordt bekeken: de bagagedrager. En zo kun je onderdeel voor onderdeel losschroeven totdat je min of meer bij een fixie bent aangekomen. Dat is niet bijzonder veilig en in het openbaar verkeer ook niet toegestaan, maar in ieder geval licht!
Veel probleemzones bij zware fietsen dienen voornamelijk het comfort. Verende voorvorken, geveerde zadelpennen, dikke, zachte zadels, bredere banden enzovoort dempen oneffen ondergronden. Daarmee wordt de rit comfortabeler, maar de fiets wordt dan wel zwaarder.
Heb je dat echt nodig? Minder comfort maakt een fiets licht! Afbeelding © Liv
Een lichte fiets voor dames? Bestaat dat dan?
Natuurlijk zijn er ook voor vrouwen bijzonder lichte fietsen, maar het gerucht dat damesfietsen bijzonder zwaar zouden zijn, houdt hardnekkig stand. Dat komt mogelijk doordat een "damesfiets" in veel hoofden nog steeds een stadsfiets met lage instap en volledige uitrusting is. Met functies zoals een dikke bel, een tweede bagagedrager aan het stuur of een zware naafversnelling weegt de tweewieler namelijk aanzienlijk meer.
Vandaag de dag worden er echter ook voor dames bijzonder lichte fietsen gebouwd, alleen in combinatie met de lage instap lukt dat helaas zelden. Onder hardtails en stadsfietsen met trapeziumframe zijn er echter enkele modellen die minder dan 15 kilogram wegen.
De framevorm maakt de "damesfiets" zwaarder!
Waarom heeft het gewicht iets te maken met de lage instap? Heel eenvoudig... Om een fietsframe in deze vorm stabiel te houden, is er gewoon wat meer materiaal nodig, terwijl een diamantframe dankzij de hoge bovenbuis ook met dunwandige en slankere buizen robuust en duurzaam is.
Een blik en je herkent het probleem... zo'n damesfiets is prachtig. Maar licht? Helaas niet, want het heeft veel frame. Afbeelding © Creme Cycles
Welke fiets is bijzonder licht?
Als je een bijzonder lichte fiets wilt kopen, moet je bij de racefietsen kijken, die zijn traditioneel het lichtst. Vanwege de bijzondere zithouding is een echte racefiets echter zeker niet voor iedereen geschikt. Hun naaste verwanten, gravelbikes , zijn over het algemeen beter uitgerust voor ruw terrein en daarom ook zwaarder. Ook onder MTB Hardtails zijn er tegenwoordig bijzonder lichte modellen, terwijl het veersysteem een Fully altijd aanzienlijk zwaarder maakt. Over het algemeen wordt er ook bij MTB's op gewicht bespaard, 'Airtime' is hier het sleutelwoord. Maar omdat de fietsen toch veel moeten kunnen verdragen, is een bepaald gewicht simpelweg niet te vermijden, anders lijdt de stabiliteit.
De gewichtsleiders zijn stadsfietsen, terwijl je bij de aankoop van een trekkingfiets de keuze hebt, want er zijn hier bijzonder lichte fietsen, maar ook echte zwaargewichten, die dan bijzonder stabiel zijn.
