Hoe licht mag een fiets zijn? De UCI heeft voor racefietsen in internationale wielerwedstrijden een minimumgewicht vastgesteld. Als een van de racefietsen minder dan 6,8 kg weegt, mag deze niet aan wedstrijden deelnemen. Waarom en hoe zinvol deze regeling is, wordt hevig besproken. Wat hier echter interessant is: fietsen kunnen nog lichter worden dan 6,8 kg. En dat is echt niet veel. Maar wat levert een bijzonder lichte fiets op? En hoe wordt hij zo licht? Hier kom je erachter!
De grote fietsfabrikanten leveren al jaren een harde nek-aan-nek-race om te zien wie de lichtste fiets bouwt. Meestal zijn bij de gewichtsvergelijking racefietsen in de focus, want hier wordt traditioneel om elk gram gevochten. Maar eigenlijk maakt het helemaal niet uit of het om een racefiets gaat, of dat een mountainbike, een gravelbike, een stadsfiets of een trekkingfiets op het boodschappenlijstje staat, steeds meer fietsers wensen een bijzonder lichte fiets. Vooral de opkomst van de "Light E-Bikes" heeft de discussie over het ideale gewicht van een fiets nieuw leven ingeblazen. Maar waarom?
Waarom zou een fiets licht moeten zijn?
Een lichte fiets heeft verschillende voordelen:
- Het is gemakkelijker in beweging te zetten. Dat betekent dat het met minder inspanning van jouw kant op gang komt.
- Als je graag snel onderweg bent, is een lichte fiets ook praktisch, want je brengt het met minder beenarbeid op gang.
- Vooral op hellingen merk je het gewicht, je hebt het bergop letterlijk veel gemakkelijker als je fiets minder weegt.
- Maar niet alleen terwijl je erop zit, maakt een lichte fiets veel plezier. Het is gemakkelijker te duwen, te tillen en te laden, en dit aspect is vooral interessant voor trekkingfietsers en dagelijkse fietsers.
Er zijn studies en de meest uiteenlopende experimenten die de relatie tussen gewicht, snelheid, helling en luchtweerstand onderzoeken. Omdat ze met de meest uiteenlopende parameters experimenteren, zijn ze moeilijk vergelijkbaar. Soms is er meer helling, soms een zwaardere rijder, soms een lichtere fiets en ga zo maar door. Bovendien vinden ze meestal plaats in de context van de professionele sport en zijn ze dus voor ons Wald-en-weide-fietsers weinig relevant. Als resultaat kun je dan bijvoorbeeld lezen dat ongeveer 1 kg extra op de berg een fietser ongeveer 1% langzamer maakt, of hoeveel seconden tijdwinst je met 590 gram minder kunt bereiken. In één ding zijn de testresultaten het eens: hoe zwaarder fiets + rijder zijn, hoe moeilijker het wordt. Andersom:
|
Een lichte fiets maakt je leven gemakkelijker! |
Wanneer geldt een fiets als "licht"?
Wanneer precies een fiets licht is, kan niet algemeen worden vastgesteld, het hangt onder andere af van het type fiets.
"Eenmaal zonder alles alstublieft!". Een singlespeed heeft veel stijl, weinig uitrusting en weinig gewicht. Afbeelding © Creme Cycles
Met dit gewicht moet je bij de fiets rekening houden
- Stadsfiets: Een volledig uitgeruste stadsfiets met lage instap, spatborden, kettingkast en dergelijke kan bijna 20 kg wegen. Lichte stadsfietsen, singlespeeds en fixies bijvoorbeeld, wegen ongeveer de helft, dus +/- 10 kg, hoewel hier vaak de gebruikelijke comfortuitrusting met spatborden en verlichtingsinstallatie ontbreekt!
- Trekkingfiets: Ook trekkingfietsen hebben traditioneel een complete uitrusting. Bovendien zijn ze bijzonder robuust gebouwd, zodat ze betrouwbaar rollen op langere fietstochten en wisselend terrein. Maar omdat lange afstanden met een zware fiets vermoeiend zijn, wordt er toch gewicht bespaard, en een trekkingfiets kan 12 kilo licht zijn. Ongeveer 18 kilo is hier de bovengrens.
- MTB Hardtail: Hardtails zijn de lichtere mountainbikes, voor een aluminium fiets moet je ongeveer 14 tot 15 kilo rekenen, met carbon frame is het met ongeveer 8 kilogram aanzienlijk lichter.
- MTB Fully: Als je een fully wilt rijden, heb je ongeveer 12 tot 14 kilo fiets in huis. Superlichte carbonfietsen wegen iets meer dan 10 kg, maar zijn ook navenant duur.
- Racefiets: De eerder genoemde ondergrens, die de UCI voor racefietsen toestaat, is een goede richtlijn. Veel racefietsen wegen meer, tussen 7 en 10 kilogram is normaal. Maar sommige fietsen zijn zelfs nog lichter!
- Gravel Bike: Gravelbikes stammen af van de racefiets, maar ook de verwantschap met de toerfiets is merkbaar. Qua gewicht liggen de populaire gravelbikes precies in het midden, ze wegen tussen de 8 en 14 kilogram. De uitrusting is hier bepalend.
- E-Bikes: E-bikes spelen in een totaal andere gewichtsklasse, maar hier willen we ze toch ter vergelijking vermelden. Vooral robuuste en volledig uitgeruste modellen zitten tegen de 30 kg aan, extra lichte versies kunnen zelfs onder de 15 kg grens komen.
|
Over het algemeen wordt een biologische fiets onder de 15 kilo als licht beschouwd. Als het minder dan 10 kilogram weegt, is het bijzonder licht. Bij een e-bike spreekt men van een bijzonder lichte fiets als deze minder dan 20 kilo weegt. |
Deze grenzen zijn echter flexibel, ze verschillen bijvoorbeeld van fabrikant tot fabrikant, van het ene modeljaar tot het volgende, bij verschillende uitrustingsopties en zo verder. Ook belangrijk: de frame- en wielmaat! Vaak wordt een gemiddelde waarde gegeven, dus een model in maat M wordt gewogen en dit gewicht wordt voor alle maten aangegeven. Vaak worden fietsen ook zonder pedalen of optionele uitrusting zoals spatborden gewogen, de fiets die bij jou aankomt is dus soms iets zwaarder - of zelfs nog lichter.
Brede banden, krachtig onderstel, veel veerweg en veel plezier... maar een fully is niet licht! Afbeelding © NS Bikes
Zo wordt een fiets licht
Hoe wordt een fiets lichter? Deze vraag stellen de fabrikanten van fietsframes en componenten zich waarschijnlijk dagelijks. Vooral in de racefietssector en rond de mountainbike worden steeds weer lichtere onderdelen uitgebracht.
Er zijn drie aanpakken die een fiets op dieet kunnen zetten:
- Een licht fietsframe
- Lichte componenten
- Wat kan weggelaten worden?
Staal, aluminium, carbon: Licht, lichter, het lichtst!
Je kunt er bij de aankoop al op letten om een bijzonder lichte fiets te vinden. Deze bestaat dan uit een licht framemateriaal en zo licht mogelijke componenten. Vroeger waren fietsen van stalen buizen en daardoor zeer duurzaam (en schade kon gelast worden!), maar ze waren ook erg zwaar. Begrijpelijk dus, dat fietsconstructeurs op zoek gingen naar andere basismaterialen. Vanaf de jaren 70 maakte de aanzienlijk lichtere aluminiumfiets furore, totdat deze in de jaren 90 werd vervangen door carbon als het favoriete framemateriaal.
Het framemateriaal heeft een grote invloed op het gewicht van een fiets. Het heeft echter ook invloed op de rij-eigenschappen en de duurzaamheid en niet in de laatste plaats op de prijs. Hier een overzicht:
Het stabiele zwaargewicht: Een fiets met stalen frame
Fietsen met stalen frames waren het startpunt, ze maakten het mogelijk dat de fiets massaal aantrekkelijk werd. Stalen buizen zijn goedkoop, goed te vormen en zeer duurzaam - perfect om een fiets van te bouwen. Ze zijn bovendien niet te stijf, waardoor zelfs een ongeveerde fiets redelijk comfortabel is, het materiaal biedt enige 'eigendemping'. Maar licht? Helaas niet. Daarom zijn de meeste fietsen tegenwoordig van aluminium. Maar stalen fietsen bestaan nog steeds, en niet alleen bij cult vintage bikes! Wie een bijzonder robuuste fiets wil kopen, kiest voor staal, vooral stijlvolle fixies en singlespeed-bikes, urban bikes, gravel bikes en pakezels zoals expeditiefietsen bouwen op een stalen frame.
Een fiets met stalen frame:
- is zwaar
- is zeer robuust en duurzaam
- zeer goedkoop
- staat slanke buisdiameters toe
- heeft een lichte eigendemping
Een typische stalen fiets met bijzonder slanke buisdiameters. Afbeelding © 6KU
Licht en goedkoop: de aluminium fiets
Bijna elke fiets is tegenwoordig van aluminium, want aluminium is licht, duurzaam en scoort met goede stijfheidswaarden. Het blijft ook bij hoge belasting robuust en is bovendien niet gevoelig voor weersinvloeden en vocht. Een optimale legering voor de fietsproductie dus. Het is bovendien goedkoop en goed te verwerken, waardoor aluminium perfect is voor de seriematige productie van uitstekende alledaagse en sportfietsen. Van veraf herken je aluminiumfietsen eraan dat ze grotere buisdiameters hebben dan stalen fietsen, zodat het frame voldoende stabiliteit heeft. Aan de andere kant biedt aluminium meer speelruimte in het frameontwerp.
Een fiets met aluminium frame:
- is licht
- vrij duurzaam
- goed vormbaar
- goedkoop
Carbonfietsen zijn het lichtst
De lichtste fietsen op de markt hebben momenteel carbon frames, ook componenten zoals sturen of zadelpennen kunnen van carbon gemaakt zijn, ze zijn torsiestijf en juist vederlicht. Carbonvezels geven de fietsontwerpers vrije hand bij het ontwerpen van de frames, ook een aerodynamisch geoptimaliseerde vorm is geen probleem.
Het nadeel: carbon is niet goedkoop. Als je in de online shop op de duurste fietsen en fietsonderdelen klikt, kom je zeker bij carbon uit. Carbon heeft nog een nadeel: de productie maakt tegenwoordig zeer duurzame carbon frames mogelijk, maar toch verdragen ze geen puntdruk of slagen.
Carbon is:
- licht
- torsiestijf
- vrij vormbaar
- duur
- kan breken
Titanium, hout en bamboe
Meestal is er sprake van de 'grote drie', aluminium, staal en carbon. Maar er is nog een ander materiaal waarvan fietsdromen gemaakt worden: titanium. Titanium is licht, flexibel en uiterst duurzaam - waarom zijn dan niet alle fietsen van titanium? Heel eenvoudig: titanium is extreem duur, de meeste fietsers willen gewoon niet zo diep in de buidel tasten.
Herbruikbare grondstoffen zijn iets moois, en zo wordt er ijverig mee geëxperimenteerd in de fietsbouw. Maar ze groeien niet alleen terug, in vergelijking met metalen zijn beide materialen ook behoorlijk licht. Klinkt als een slim concept! Er zijn al een paar fabrikanten die een houtfiets of een frame van bamboe tot serieproductie hebben ontwikkeld, maar tot nu toe zijn deze fietsen nog eerder een randverschijnsel.
|
Carbon |
Alu |
Staal |
|
licht |
lichter |
zwaar |
|
stijve frameconstructie |
stijve frameconstructie mogelijk |
lichte eigen demping |
|
vrije frameconstructie |
goed vormbaar |
werkt het beste als buis |
|
vereist grotere buisdiameters |
smalle buisdiameters mogelijk |
|
|
duur |
goedkoop |
goedkoop |
|
gevoelig |
duurzaam |
duurzaam |
Lichte componenten
Net onder 1000 gram vs. 260 gram – een significant verschil voor zeer vergelijkbare fietsonderdelen! Vooral als je bedenkt dat je dit gewicht twee keer op de fiets moet monteren, het gaat namelijk om banden. Een gemiddelde MTB-noppenband weegt ongeveer 800 gram, vaak zelfs meer, terwijl een racefiets-slickband slechts 260 gram weegt. Oké, de vergelijking gaat misschien mank, want je kunt de banden tenslotte niet zomaar verwisselen, maar er zijn bij veel fietsonderdelen nu eenmaal lichtere en zwaardere versies.
Een ander voorbeeld: In de afgelopen jaren heeft een innovatie voor een ommekeer op de componentenmarkt gezorgd: 1x-aandrijvingen zijn in opkomst, onder andere omdat ze lichter zijn dan 2x- of zelfs 3x-aandrijvingen.
Al jaren worden steeds lichtere componenten ontwikkeld, die aanvankelijk in het topsegment te vinden zijn, maar na enkele modeljaren massaproducten worden. De grote uitzondering zijn de remmen. Schijfremmen zijn zwaarder dan velgremmen, maar omdat ze beter vertragen, zijn ze tegenwoordig de standaard.
Het gewicht van fietsonderdelen kan sterk variëren. Goedkope onderdelen zijn meestal zwaarder dan high-end componenten. Lichte trekking- of racefietsonderdelen zijn lichter dan een robuuste offroad-uitrusting. Carbonsturen zijn lichter dan aluminium- of staalsturen. Het vervangen van de fietsonderdelen kan een groot verschil maken en hoort daarom absoluut bij het gewichtstuning.
Met de keuze voor bijzonder lichte fietsonderdelen kun je je fiets dus aanzienlijk lichter maken.
Waar kun je op besparen om je fiets licht te maken?
Alles wat niet absoluut noodzakelijk is, kan weg. Vooral bij racefietsen is dit motto het programma. Sportieve fietsen zijn meestal zonder onderdelen en accessoires zoals spatborden onderweg. Dat bespaart een hoop gewicht. Vervelend is het wel als je door de regen verrast wordt. Een ander onderdeel dat in het dagelijks leven erg praktisch is, maar door sportieve fietsers vaak scheef wordt aangekeken: de bagagedrager. En zo kun je onderdeel voor onderdeel losdraaien totdat je min of meer bij een fixie bent aangekomen. Dit is niet bijzonder veilig en in het openbaar verkeer ook niet toegestaan, maar in ieder geval licht!
Veel probleemzones bij zware fietsen dienen voornamelijk het comfort. Verende voorvork, geveerde zadelpennen, dikke, zachte zadels, bredere banden en ga zo maar door dempen oneffen ondergronden. Daarmee wordt de rit comfortabeler, maar de fiets wordt dan wel zwaarder.
Heb je dat echt nodig? Minder comfort maakt een fiets licht! Afbeelding © Liv
Een lichte fiets voor dames? Bestaat dat dan?
Natuurlijk zijn er ook voor vrouwen bijzonder lichte fietsen, maar het gerucht dat damesfietsen bijzonder zwaar zouden zijn, houdt hardnekkig stand. Dat komt mogelijk omdat een "damesfiets" in veel hoofden nog steeds een stadsfiets met lage instap en volledige uitrusting is. Met functies zoals een dikke bel, een tweede bagagedrager aan het stuur of een zware naafversnelling weegt de tweewieler namelijk aanzienlijk meer.
Er worden tegenwoordig ook voor dames bijzonder lichte fietsen gebouwd, alleen in combinatie met de lage instap lukt dat helaas zelden. Onder hardtails en stadsfietsen met trapeziumframe zijn er echter enkele modellen die onder de 15 kilogram wegen.
De framevorm maakt de "damesfiets" zwaarder!
Waarom heeft het gewicht iets te maken met de lage instap? Heel eenvoudig... Om een fietsframe in deze vorm stabiel te houden, is er simpelweg meer materiaal nodig, terwijl een diamantframe dankzij de hoge bovenbuis ook met dunwandige en slankere buizen robuust en duurzaam is.
Een blik en je herkent het probleem... zo'n damesfiets is prachtig. Maar licht? Helaas niet, want het heeft veel frame. Afbeelding © Creme Cycles
Welke fiets is bijzonder licht?
Als je een bijzonder lichte fiets wilt kopen, moet je eens kijken naar de racefietsen, zij zijn traditioneel het lichtst. Vanwege de bijzondere zithouding is een echte racefiets echter zeker niet geschikt voor iedereen. Hun naaste verwanten, gravelbikes , zijn over het algemeen robuuster uitgerust en daarom ook zwaarder. Ook onder MTB Hardtails zijn er tegenwoordig bijzonder lichte modellen, terwijl het onderstel een Fully altijd aanzienlijk zwaarder maakt. Over het algemeen wordt ook bij de MTB gewicht bespaard, "Airtime" is hier het sleutelwoord. Maar omdat de fietsen toch veel te verduren hebben, kan een bepaald gewicht niet worden onderboden, anders lijdt de stabiliteit.
Gewichtskampioenen zijn stadsfietsen, terwijl je bij de aankoop van een trekkingfiets de keuze hebt, want er zijn hier bijzonder lichte fietsen, maar ook echte zwaargewichten die dan bijzonder stabiel zijn.
