Wat is een verkeersveilig fiets? Herinner je het je nog? Je hebt het eigenlijk op de basisschool geleerd – toen je je fietsdiploma haalde. Maar een verkeersveilige fiets is niet alleen iets voor kinderen! Eigenlijk zou elke fiets die op openbare wegen rijdt, een "verkeersveilige uitrusting" moeten hebben. Maar wat heeft je fiets daar precies voor nodig?
Hier kom je te weten welke uitrusting je fiets volgens de StVZO (Wegenverkeerswet) moet hebben, bovendien hebben we nog een paar suggesties die niet per se verplicht zijn, maar toch de veiligheid verbeteren.
Wat levert een verkeersveilige fiets je op?
Sportapparaat, pleziermachine, vervoermiddel – elke fietsliefhebber en elke fietsenthousiast ziet in de fiets iets anders. Voor politie en handhaving zijn fietsen en e-bikes vooral één ding: verkeersdeelnemers. En die moeten aan een hele reeks voorschriften voldoen, anders dreigt er gedoe. Als een fiets aan deze voorschriften voldoet, is het een "verkeersveilige fiets" – en ben je aan de veilige kant, en dat in dubbel opzicht!
- Je krijgt geen problemen. Als je in het openbaar verkeer zonder een StVZO-conforme uitrusting wordt betrapt, betaal je een boete.
- Als je bij een ongeval betrokken raakt, wordt vaak snel de vraag gesteld naar de benodigde veiligheidsuitrusting. En dan maakt het niet uit of je het ongeval hebt veroorzaakt en/of de benadeelde bent of niet!
- "Voorgeschreven uitrusting" klinkt altijd erg als betutteling, maar eigenlijk gaat het hier om jouw persoonlijke veiligheid! Een verkeersveilige fiets heeft gewoon een paar onderdelen die je veiligheid waarborgen.
Het maakt je leven als fietser veiliger als je je fiets verkeersveilig maakt, dus met de voorgeschreven veiligheidsuitrusting uitrust!
Moet elke fiets verkeersveilig zijn?
De verplichting tot bel en co. geldt niet alleen voor fietsen in de stad, dus voor stadsfietsen of trekkingfietsen! Het maakt helemaal niet uit of je op de mountainbike over veldwegen raast, met de gravelbike op bikepacking-avontuur gaat of racefiets-training op de provinciale weg doet. Altijd wanneer je op openbare wegen rijdt, heb je een verkeersveilige fiets nodig – en dat zijn in Duitsland nu eenmaal zo goed als alle wegen en paden! Zelfs kinderfietsen moeten vanaf een bepaalde grootte ook verkeersveilig uitgerust zijn, en ook voor e-bikes gelden dezelfde regels!
De StVZO geldt voor alle fietsen die op openbare wegen en paden worden gereden.
Maar maak je geen zorgen, er zijn niet veel onderdelen voorgeschreven, bovendien dienen ze echt alleen voor de veiligheid in het verkeer.
Wat heeft een fiets nodig om verkeersveilig te zijn?
Je hoeft je niet in kosten te storten om je fiets volgens de StVO verkeersveilig te maken! Eigenlijk zijn het (afgezien van het remsysteem) slechts 3 onderdelen en ze zijn ook vrij eenvoudig achteraf te monteren als je fiets ze nog niet heeft.
De fietsbel
Elke verkeersveilige fiets heeft een fietsbel of fietsbel nodig. Deze moet goed hoorbaar zijn, “hellend klinkend”, zegt de wet. Claxons, sirenes of andere “inrichtingen voor geluidssignalen” zijn misschien grappig, maar niet toegestaan. Of je een grote, kleurrijke, opvallende bel of een smalle, nauwelijks zichtbare bel op je stuur hebt, is aan jou, type en vorm zijn voor een verkeersveilige fiets onbelangrijk.
Stap 1 naar een verkeersveilige fiets: fietsbel monteren!
Iets heel anders is trouwens een Trail-Bell! Hier wordt op de mountainbike of e-mountainbike een kleine bel gemonteerd die bij elke beweging klinkt, deze moet wandelaars en wilde dieren waarschuwen voor naderende fietsers. Bellen die constant rinkelen, zijn in het verkeer echter verboden.
Twee remmen zijn essentieel voor een verkeersveilige fiets!
Het goede nieuws is – bij de meeste fietsen hoef je je over dit punt van verkeersveiligheid in eerste instantie geen zorgen te maken. Elke fiets heeft twee remmen die “onafhankelijk van elkaar functioneren” en die hebben de meeste fietsen af fabriek. Meestal zijn dat een voorrem en een achterrem. Of je twee handremmen of een handrem en een terugtraprem hebt, maakt niet uit. Je kunt hier kiezen met welk systeem je je veiliger voelt. Het is ook aan jou of je met schijfremmen of velgremmen rijdt. Maar let op! Fietsremmen zijn slijtageonderdelen en hebben regelmatig onderhoud nodig. Als ze versleten zijn, remmen ze niet meer veilig!
Er is ook een uitzondering: Bij de Fixie zijn er geen remmen, maar een vaste naaf die achteruit moet worden getrapt om te remmen. Volgens de StVZO is dat niet toegestaan. Een Fixie is daarom niet verkeersveilig!
Schijf- of velgrem, handrem of terugtraprem – de verkeersveilige fiets heeft twee remmen nodig!
Antislip, stevig vastgeschroefde pedalen
Om ervoor te zorgen dat je fiets StVZO-conform en verkeersveilig is, moeten de pedalen aan meerdere eisen voldoen. Ze moeten stevig vastgeschroefd en antislip zijn, zodat ze ook bij natheid of vorst voldoende grip bieden aan de voeten. Aan de zijkanten van de pedalen moeten gele reflectoren zijn aangebracht die naar voren en naar achteren stralen.
Fietsverlichting
Een verkeersveilige fiets heeft goede fietsverlichting en verschillende reflectoren nodig.
- Je hebt een witte koplamp voor nodig.
- Bovendien is een rood achterlicht verplicht.
- Een verkeersveilige fiets moet voor een witte en achter een rode reflector hebben, deze mogen met de lampen gecombineerd zijn.
- Tot enkele jaren geleden moesten de lampen vast gemonteerd zijn, tegenwoordig zijn ook accu-verlichting toegestaan, ze moeten alleen tijdens gebruik stevig aan de fiets bevestigd zijn.
- In de spaken moeten reflectoren of kattenogen gemonteerd worden. Je kunt ook reflectorstrips op de velgen plakken. Reflecterende spaakhulzen zijn eveneens toegestaan.
Als je geen verlichting op je fiets hebt en deze wilt toevoegen, moet je bij de aankoop van de lampen er zeker van zijn dat ze volgens StVZO zijn goedgekeurd.
Goede fietsverlichting maakt je niet alleen 's nachts zichtbaar, het zorgt er ook voor dat je in het donker niets over het hoofd ziet – absoluut belangrijk voor de verkeersveilige fiets!
Je vindt hier in de Bike Blog een ander blogartikel, waarin je veel belangrijke informatie over de toegestane fietsverlichting nauwkeuriger kunt nalezen.
Veilige fiets vs. verkeersveilige fiets
Er zijn bovendien enkele onderdelen die niet door de StVZO zijn voorgeschreven, maar die door fietsverenigingen en fietsmagazines toch als extra veiligheidsuitrusting worden aanbevolen, namelijk:
- een kettingkast: Veel kinderfietsen hebben er een, ook op stadsfietsen zijn ze af en toe te vinden - beschermkappen die de ketting en de aandrijving bedekken. Als ooit een van je schoenveters zich om de crank heeft gewikkeld of in de ketting is vastgeraakt, weet je waarom. Een kettingbeschermer zorgt ervoor dat kleding niet in de aandrijving van de fiets verstrikt raakt. Dit is vooral belangrijk bij kinderfietsen, en ook wie graag rokken of jurken draagt, is hiermee altijd goed af.
- Spatborden: Ook spatborden zijn niet direct verplicht, maar worden altijd als nuttige uitrusting genoemd. Ze zijn vooral voor all-weather fietsers echt belangrijk, want opspattend water in het gezicht is niet bevorderlijk voor goed zicht.
- Meer en meer fietsen en e-bikes zijn met spiegels onderweg. Optisch zijn spiegels op de fiets misschien twijfelachtig, maar voor de verkeersveiligheid zijn ze zeker nuttig!
- een jaarlijkse veiligheidscontrole: Ook een service is meestal niet verplicht (tenzij je fiets geleased is en het leasecontract regelmatige onderhoudsbeurten voorschrijft). Maar een fiets die in het verkeer rijdt, moet minstens één keer per jaar door een professional worden gecontroleerd - net zoals een auto door de APK. Vooral wielen en remmen worden vaak verwaarloosd, maar moeten altijd betrouwbaar functioneren. Binnenbanden en banden worden na verloop van tijd broos of poreus en moeten tijdig worden vervangen. En een fiets zonder werkende remmen is in het verkeer gewoonweg gevaarlijk! Bij de fietsservice (ook wel jaarcontrole of voorjaarscontrole genoemd) worden alle belangrijke onderdelen van een fiets gecontroleerd en onderhouden. Je kunt ook direct hier op de Bike Blog lezen hoe je de veiligheidscontrole zelf kunt uitvoeren.
- Een hoogwaardig fietsslot moet bovendien altijd aan boord zijn, het dient natuurlijk niet voor jouw veiligheid, maar voor die van je fiets, en kan een hoop ergernis voorkomen!
- En dan is er natuurlijk nog de fietshelm!
Spatborden en kettingbescherming (hier op de Urban Bike) zijn niet per se verplicht, maar in ieder geval belangrijk voor de veiligheid!
Gelden voor een e-bike dezelfde verkeersregels?
Als je e-bike binnen het bereik van de StVZO rijdt, moet deze net zo verkeersveilig zijn uitgerust als elke andere fiets. Als je een snelle S-Pedelec rijdt, gelden echter totaal andere regels, want het telt niet als fiets, maar als bromfiets. Voor de eerste rit moet je precies informeren welke voorschriften voor een S-Pedelec gelden.
De verkeersveilige fiets op de basisschool
Hebben ook kinderen een verkeersveilige fiets nodig? Dat hangt af van de leeftijd van de kinderen! Bij kleine kinderfietsen wordt vaak afgezien van de verkeersveilige uitrusting. Kinderen hebben nog niet veel lichaamskracht; elk gram dat op de fiets kan worden bespaard, vergemakkelijkt hen het hanteren. Zolang kinderen alleen op trottoirs rijden, is dat voldoende, maar als je kind binnen het bereik van de StVZO, dus op de weg, rijdt, moet de fiets aan dezelfde eisen voldoen die ook voor een volwassen fiets gelden. Het moet dan een bel, fietslichten, reflectoren enzovoort hebben. Veel fietsen voor kinderen vanaf de basisschoolleeftijd en ook jeugdfietsen hebben de nodige uitrusting daarom al bij aankoop gemonteerd.
Veel basisscholen bieden kinderen de mogelijkheid om het fietsrijbewijs te halen. Je zult zien dat je kind dan direct de eigen fiets (en alle andere fietsen in de buurt) onder de loep neemt en de verkeersveiligheid controleert! Mogelijk dwingt je kind je dan om het een of andere onderdeel achteraf te monteren!
Afgezien van de verkeersveiligheid volgens StVZO is de veiligheid van een kind bijzonder belangrijk! Kleine kinderfietsen worden bijzonder vaak over het hoofd gezien, daarom is het aan te raden om met enkele eenvoudige maatregelen de zichtbaarheid van een kleine fietser te verbeteren.
- Een vlaggetje aan een lange stok zorgt ervoor dat de kinderen tussen auto's, vuilnisbakken en andere voorwerpen beter worden gezien.
- Kleding in felle kleuren en een bonte fietshelm worden beter waargenomen.
- Als op helm en kleding reflectoren zijn verwerkt, verhoogtht dit de zichtbaarheid extra.
- Aan de kleding en op de kinderrugzak mogen geen koorden hangen die in de fiets verstrikt kunnen raken.
- Ook dagrijverlichting of accu-fietslichten, die ook overdag worden ingeschakeld, maken kinderfietsen beter zichtbaar.
- Toch moet je een klein kind altijd in de gaten houden als er auto's in de buurt zijn!
Het belangrijkste veiligheidskenmerk van een kinderfiets is een goede pasvorm. Alleen een passende, kindvriendelijk uitgeruste fiets kan door een kind veilig worden bereden en gehanteerd.
Waar geldt de StVZO?
In het gebied van de StVZO (de Duitse wegenverkeersvergunningenregeling) moeten alle fietsen voldoen aan de bovengenoemde regels. Ze geldt op alle openbare verkeersruimtes, wegen, paden en pleinen. Ook op privéterrein kan de StVZO gelden, als het privéterrein (bijvoorbeeld een parkeerplaats of een privéweg) openbaar toegankelijk is, hetzelfde geldt voor Wald- en veldwegen. Er zijn eigenlijk heel weinig wegen waar de StVZO niet geldt! Waar je ook bent, met een verkeersveilig uitgeruste fiets ben je altijd aan de veilige kant! Als je een fiets in Duitsland koopt, letten de grote fabrikanten er meestal op om aan de Duitse verkeersveiligheidsvoorschriften te voldoen. Als je een fiets bestelt van een kleine fabriek aan het einde van de wereld, kan het zijn dat je zelf moet aanpassen!
Nog een tip: De StVZO geldt natuurlijk alleen in Duitsland. Als je met je fiets op reis gaat, gelden in het vakantieland de daar geldende voorschriften! Je moet je daarom van tevoren informeren of daar misschien een andere veiligheidsuitrusting verplicht is.
Met een verkeersveilige fiets vermijd je een hoop gedoe!
Moeten ook mountainbikes en racefietsen verkeersveilig uitgerust zijn?
Als je een nieuwe stadsfiets of trekkingfiets koopt, hoef je je meestal geen zorgen te maken, deze fietsen worden door de fabrikant al verkeersveilig uitgerust voor de Duitse markt en voldoen daarmee aan de eisen van de wegenverkeerswet. Ook veel gravelbikes zijn al voorzien van de verkeersveilige uitrusting. Bij prestatiegerichte sportfietsen zoals racefietsen en mountainbikes is het met de verkeersveiligheid meestal niet ver gekomen - is dat toegestaan? Uiteindelijk zijn het meer sportapparaten, toch?
Als je met je racefiets of mountainbike in het gebied van de StVZO rijdt (zie boven) moet de fiets verkeersveilig uitgerust zijn, dan ben je aan de veilige kant! Anders dreigen er boetes.
Een MTB of racefiets heeft natuurlijk remmen. Ook opgeplakte reflectoren zijn in de sportsector nog net te tolereren. De lampen mag je meenemen en in de schemering monteren, maar let op – zodra je een tunnel inrijdt, moeten ze eigenlijk op hun plaats zijn! Blijven de fietsbel en de pedalen met reflectoren... dit punt moeten we aan je geweten overlaten. Als enkele van deze onderdelen op je sportieve fiets ontbreken, kun je ze heel eenvoudig achteraf monteren.
Wanneer is een fiets verkeersveilig – de checklist
Deze uitrusting moet een verkeersveilige fiets hebben:
- helder klinkende bel
- achterlicht (accu of dynamo) met aparte of geïntegreerde zelfverlichting
- voorlicht (accu of dynamo) met geïntegreerde of aparte zelfverlichting
- vast gemonteerde, antislip pedalen met oranje zelfverlichting
- reflectoren in de spaken, spaakhulzen of opgeplakte reflectoren
- twee onafhankelijke remmen
Dit heeft een verkeersveilige fiets nodig:
Bel | Verlichting | Remmen | Pedalen
Deze uitrusting is bovendien aan te bevelen:
- kettingbeschermer
- gripvolle banden
- spatborden
- fietsslot
- fietshelm
De fietsonderdelen verbeteren je veiligheid extra:
Banden | Spatborden | Fietshelm | Spiegel | Fietsslot
Let op dat wij over de geldende wetgeving alleen informatie zonder garantie kunnen geven!
