Fietsventielen – alles wat je moet weten!

 

Fietsventielen zijn klein – en toch kunnen ze je heel wat hoofdbrekens bezorgen. Vooral als je band lek is. Misschien heb je zelfs een nieuwe binnenband klaarstaan, maar, oh jee… het ventiel past niet door het gat van de velg. Ook een veelvoorkomend probleem: de kop van de pomp past niet op het ventiel van je fiets. Om ervoor te zorgen dat dit je niet overkomt, vind je in dit deel van onze bandenserie alles wat je moet weten over fietsventielen en de verschillende, gangbare ventieltypes op de markt en hoe je daarbij de juiste fietspomp koopt.

 

Wat is een fietsventiel eigenlijk?

Laten we bij het begin beginnen: In je fietsbanden zit lucht. Om ze op te pompen, heeft elke fietsband een ventiel nodig. Het zichtbare deel van het ventiel is een klein metalen buisje dat in de fietsband is geplaatst, de verbinding wordt gevulkaniseerd zodat het stevig en luchtdicht is. Dit metalen buisje is de ventielschacht, het komt in verschillende lengtes, vormen en diameters, daarom zijn er verschillende fietsventielen. In de ventielschacht zit het eigenlijke ventiel.
Het fietsventiel is een terugslagventiel, de lucht kan met behulp van een fietspomp erin gepompt worden. Als er voldoende druk op de band staat, sluit het ventiel en kan de lucht niet meer ontsnappen.
Vanaf hier wordt het iets ingewikkelder, want op fietsen vind je verschillende ventielen. 

 

Welk ventiel heeft mijn fiets?

Welk ventiel de binnenband kan hebben, hangt af van de velgen van je fiets. De velg heeft een gat, en daar moet het ventiel door passen. Er zijn hier twee mogelijke varianten:

1. Het gat in de velg heeft een diameter van 6,5 mm. Dan past een Frans ventiel.
2. Het gat is 8,5 mm groot, dan passen een autoventiel en een Dunlop-ventiel.

> Als je nieuwe velgen of wielen koopt, vind je in de specificaties meestal een maat in mm of staat er expliciet welk ventiel past. 

> Als je een complete fiets voor je hebt en niet weet wat past, kun je het ventiel bekijken en eenvoudig vergelijken. De drie gangbare fietsventielen zien er verschillend uit, je kunt met wat oefening meteen herkennen welk ventiel op je fiets aanwezig is.

> Als je alleen een velg (zonder een oude binnenband met ventiel) hebt, kun je ook gewoon het gat opmeten. 

Het Dunlop-fietsventiel

Het Dunlop-ventiel, fietsventiel of Blitzventiel is zeer vaak op fietsen te vinden, het is miljoenen keren ingebouwd en getest. Binnenbanden met fietsventiel zijn zeer eenvoudig te vullen, dat is hun grote voordeel, vooral omdat de meeste gangbare fietspompen passen. Het binnenwerk van een Dunlop-ventiel kan bovendien zonder gereedschap worden vervangen als het lek raakt. Om een nieuwe binnenband in te brengen, moet je eerst de moer en de ventielkern verwijderen, het ventiel door het velggat steken en vervolgens beide weer vastschroeven. Echter, de maximaal toegestane druk is hier slechts 6 bar, maar voor de meeste alledaagse fietsen en trekkingfietsen is dat voldoende. De constructie maakt het niet mogelijk om de druk in de binnenband nauwkeurig te meten. 

De voordelen van het Dunlop-ventiel:

• eenvoudig in gebruik
• stabiele constructie
• wijdverbreid en compatibel met de meeste pompen

Het nadeel: 

• hier kan de luchtdruk niet nauwkeurig worden gemeten
• lage toegestane luchtdruk

Het Schrader-ventiel

Zoals de naam al zegt, is het auto-ventiel of Schrader-ventiel niet alleen op de fiets te vinden, het houdt ook autobanden luchtdicht. Dat is ook het grootste voordeel van dit ventiel: Je kunt een fietsband met auto/Schrader-ventiel eenvoudig “op het tankstation” met de compressor oppompen. Je hoeft dus geen fietspomp mee te nemen als je bereid bent om in geval van twijfel je fiets naar het dichtstbijzijnde tankstation te duwen. Om deze reden is het vaak te vinden op toerfietsen en reisfietsen.
Een autoventiel heeft een diameter van 8 mm en past in een velggat van 8,5 mm, het houdt een druk van maximaal 10 bar. Om het ventiel te openen, dus om de lucht te laten ontsnappen, heb je een smal voorwerp nodig waarmee je de ventielpen kunt indrukken. Schrader-ventielen kunnen soms niet met eenvoudige of oudere fietspompen worden opgepompt.

Voordelen van het Schrader-ventiel:

• Oppompen bij het tankstation zonder problemen mogelijk 
• eenvoudig in gebruik
• stabiele constructie
• maximale druk van 10 bar

Nadelen van het Schrader-ventiel:

• enkele (oudere) fietspompen zijn niet compatibel 
• om het ventiel in de ventielschacht te vervangen, heb je speciaal gereedschap nodig

 

Hoe wordt een auto- of fietsventiel gemonteerd en opgepompt?

De montage van deze twee ventielen is heel eenvoudig: 

• Bij beide verwijder je de moer, bij het fietsventiel/Dunlop-ventiel ook het eigenlijke ventiel uit de ventielschacht. 
• Dan kun je het ventiel door het velggat schuiven. 
• Vervolgens wordt alles weer vastgeschroefd, waarbij de velgmoer alleen met de vingers licht wordt aangedraaid. 
• In geen geval mag deze met gereedschap stevig worden aangedraaid, ze moet alleen voorkomen dat het ventiel tijdens het oppompen in de velg schuift.
• Nu kun je de passende fietspomp aanzetten en pompen.

Het Franse ventiel

Het Franse ventiel wordt ook wel Presta-fietsventiel, racefietsventiel of Sclaverand-ventiel genoemd. 

Het is met een diameter van 6 mm smaller dan de andere fietsventielen en daardoor bijzonder geschikt voor smalle velgen, zoals racefietsbanden. Ook mountainbikes worden steeds vaker met Presta- of Sclaverand-ventiel gereden, omdat de kleinere boring de stabiliteit van de velgen minder beïnvloedt. Deze fietsventielen kunnen tot 15 bar aan, wat een zeer hoge bandenspanning betekent, daarom worden ze traditioneel op racefietsen gebruikt. Omdat de ventielstift buiten het ventiel ligt, kan hij eenvoudig worden ingedrukt om lucht te laten ontsnappen. Als je het kleine wiel aan de bovenkant van het ventiel na het oppompen vastdraait, is er anderzijds geen risico dat je per ongeluk druk laat ontsnappen. Het is – en dat klinkt niet wereldschokkend, maar wordt op de racefiets altijd gewaardeerd – tot 5 gram lichter dan andere vergelijkbare ventielen. De luchtdruk kan hier met een pomp met manometer zeer nauwkeurig worden gedoseerd.

De voordelen van het Franse ventiel:

• door de kleinere boring wordt de velg minder verzwakt
• toestaan van een hoge bandenspanning
• de bandenspanning kan zonder gereedschap of pomp worden verlaagd
• een paar gram lichter dan andere ventielen
• luchtdruk nauwkeurig instelbaar

De nadelen van het Franse ventiel:

• de stift aan de bovenkant van het ventiel is vrij dun, hij kan relatief gemakkelijk buigen, bijvoorbeeld bij het verwijderen van de pomp

Hoe pomp ik mijn fiets met Presta-ventiel op?

De installatie gebeurt op een vergelijkbare manier als bij de andere ventielen. De moer moet worden losgeschroefd, waarna het ventiel door de velgboring kan worden geschoven. Vervolgens wordt de moer weer vastgeschroefd, maar niet te strak aangedraaid.

Het oppompen van een binnenband met Frans ventiel vereist een paar extra handelingen vergeleken met andere ventielen:

1. Draai de dop van het ventiel.
2. Draai de kleine ring aan de bovenkant van het ventiel een paar slagen los.
3. Druk twee keer kort op de ventielstift (de bovenkant van het ventiel) om deze los te maken. Als je band lange tijd niet is opgepompt, kan hij wat strakker zitten. Hij komt meestal los met weinig druk. Hierbij ontsnapt wat lucht.
4. Schuif de kop van de pomp zo ver mogelijk op het fietsventiel. Ook hier kan wat lucht ontsnappen. Het is belangrijk om de pomp ver genoeg op het ventiel van je fiets te schuiven, anders opent het fietsventiel niet en kan er geen lucht in de binnenband worden gepompt.
5. Als de pomp een hendel heeft, kun je deze nu daarmee vastzetten.
6. Nu zit de pomp stevig op het fietsventiel en kun je je band tot de gewenste druk oppompen.
7. Je kunt nu de pomp van het ventiel verwijderen.
8. Tot slot wordt de ring weer vastgeschroefd en de dop komt weer op het ventiel.

Bij het oppompen van een binnenband met een Frans ventiel moet je het volgende in acht nemen:

• Let erop dat je de pomp altijd recht en zonder te kantelen op het ventiel schuift. 
• Als de band zich niet of slechts moeilijk laat oppompen, heb je mogelijk de ventielstift niet ver genoeg opengedraaid.
• Ook als je de pomp van het ventiel verwijdert, moet je erop letten dat je deze niet kantelt of te veel beweegt. De punt van het ventiel is vrij fragiel, het kan verbuigen of zelfs afbreken. 

Welk ventiel moet een fietsbinnenband hebben om te passen?

Hoe koop je de binnenband met het juiste ventiel? Dat is helemaal niet zo ingewikkeld. 

Je moet weten hoe groot de ventielopening van je velgen is, dan weet je ook welk ventiel past. In de specificaties van de velgen staat 6,5mm of 8,5mm aangegeven, waarbij 6,5mm alleen geschikt is voor Presta-ventielen, in velgen met een 8,5mm grote boring passen alle binnenbanden.

Als je in een velg met een grote boring een binnenband met een smal Presta-ventiel wilt inbouwen, kun je met een ventielmoer of velgmoer voorkomen dat het ventiel te los zit. Dat is echter meer een noodoplossing, en het wordt afgeraden om een smal ventiel in velgen met grote boring te gebruiken, want bij deze combinatie kan de boring de binnenband beschadigen.

Bovendien is de ventiellengte belangrijk. Hier hangt het af van de hoogte van je velgen, want het ventiel moet natuurlijk ver genoeg uit de velg steken zodat de fietspomp kan grijpen. Als het ventiel te kort is, kun je een ventielverlenging inbouwen.

Bij nieuwe binnenbanden is het type ventiel en de lengte altijd op de verpakking en in de productspecificaties aangegeven.

Hier kun je het ventiel goed herkennen, zo koop je de juiste binnenband. Afbeelding © Tubolito

Wanneer heb ik een fietsventieladapter nodig?

Er zijn rondom het fietsventiel verschillende adapters en accessoires. Je kunt met een ventielverlenging de lengte van het ventiel aan de velgwand aanpassen of met de ventiel- of borgmoer het ventiel bevestigen. Hier enkele van de belangrijkste accessoires voor Fietsventielen:

De ventielverlenging 

Je kunt fietsbinnenbanden kopen in verschillende ventiellengtes, er zijn ventielen met een lengte van 48mm of 36mm, maar ook 60mm of zelfs 80mm ventiellengte zijn verkrijgbaar. Voor bijzonder hoge velgen is dat echter niet voldoende. Veel racefietsvelgen, vooral aero-velgen, hebben een bijzonder hoge velgwand. Een regulier fietsventiel is voor zulke hoogprofielvelgen te kort, dat wil zeggen, er steekt niet genoeg ventiel uit de velg om de band op te pompen. In dit geval kun je binnenbanden met een bijzonder lang ventiel zoeken of een ventielverlenging aanbrengen. 

De ventielverlenging vergemakkelijkt het oppompen bij bijzonder hoge velgen. Afbeelding © Birzmann

De ventielinzet

Als je fietsventiel lek is, kun je de binnenband blijven gebruiken nadat je de ventielinzet hebt vervangen. Bij een Presta-ventiel met een verbogen ventielstift kun je ook de ventielkern vervangen.

De velgmoer

De velgmoer, overmoer of ventielmoer bevestigt het ventiel in de velgboring. Als je een nieuwe of net geplakte lege binnenband wilt monteren, is dat erg handig, want zo kan de binnenband niet wegglijden als je de pomp aanzet. 

De ventieldop

Bij nieuwe binnenbanden zit er een ventieldop op het ventiel, je moet deze na het oppompen weer vastschroeven. Als deze ontbreekt, is dat geen ramp, maar vooral het fijne Franse ventiel wordt goed beschermd door de dop. Ook de andere ventielen verzamelen minder vuil onder de dop. Belangrijk is de dop vooral op reservebinnenbanden! Er zijn namelijk daadwerkelijk meldingen van ventielen die door de eromheen gewikkelde binnenband zijn geboord, en fietsers die dan radeloos met een kapotte reservebinnenband in de wildernis stonden.

De pompadapter

De adapter voor de fietspomp is niet direct een accessoire voor een fietsventiel, maar hoort absoluut in onze lijst! Omdat veel fietspompen niet op alle drie de ventieltypen passen, kun je adapters kopen die in de luchtpomp worden ingebouwd. 

Er zijn bovendien adapters die het mogelijk maken om alle drie de ventieltypen bij het tankstation op te pompen.

Als je pomp niet compatibel is met alle ventielen, kun je pompkoppen bijkopen of een adapter installeren. Afbeelding © SKS

De gevreesde ventielbreuk

Een fietsventiel dat plotseling afbreekt … klinkt niet prettig en gebeurt gelukkig ook niet al te vaak. Als het ventiel niet recht in de ventielopening van de velg zit, kan het onder druk op een gegeven moment afbreken. De reden hiervoor kan een onjuiste installatie zijn. De binnenband kan echter ook “wandelen”; dit gebeurt als de borgmoer is vergeten.

Ook een Presta-ventiel in een grote opening kan op deze manier losraken. 

Meestal plopt het ventiel echter niet volledig af, het scheurt aan, de lucht ontsnapt dan afhankelijk van de grootte van de schade meer of minder plotseling. In dit geval helpt er maar één ding: Haal de rest van de binnenband eruit. Bekijk de ventielopening van je velg. Is deze erg scherp? Dan kan deze misschien worden afgevlakt. Dan moet je een nieuwe binnenband plaatsen. 

 

Hoe vind ik de juiste fietspomp voor mijn ventiel?

De pompdiameter voor Presta-ventielen en Dunlop-ventielen is gelijk, een pomp past daarom op beide ventielen.

Standpompen hebben vaak twee openingen, dan past het kleinere gat op Franse ventielen en fietsventielen (Dunlop), via de grotere opening kun je autoventielen oppompen.

Minipompen of handpompen passen vaak maar op één ventiel, maar er zijn ook modellen waarbij de afdichtingsrubber in de pompkop gedraaid kan worden en daarmee verschillende diameters dekt.

Vooral bij Franse ventielen wordt een pomp met vergrendeling (a.k.a. een vergrendelingshendel) aanbevolen, zodat de pomp blijft zitten en het ventiel niet beschadigd raakt. 

Autoventielen kun je met een geschikte standpomp of handpomp oppompen, maar je kunt ook met je fiets naar het tankstation rijden en daar de compressor gebruiken. Voor de andere twee ventielen zijn er adapters. Voor de hoge druk die op racefietsbanden wordt gepompt, zijn de 5 tot 7 bar die een tankstationcompressor levert vaak niet voldoende! 

Welk fietsventiel is nu het beste voor je fiets?

Als je een Racefiets rijdt, is een Frans ventiel  meestal de enige optie, de meeste van de smalle velgen hebben een kleine boring, daarmee is de vraag ook al beantwoord. Op Gravel Bike ziet het er vergelijkbaar uit.

Op MTB heb je de keuze. Wil je de grotere stabiliteit van de velgen met kleine boring, dus een Sclaverand = Frans ventiel? Of wil je de stevige ventielschacht van een autoventiel en de mogelijkheid om bij het tankstation te pompen?

Omdat ze robuust en ongecompliceerd zijn, zijn fietsventielen (dus Blitzventielen of Dunlop) vaak op stadsfietsen, op kinderfietsen en trekkingfietsen te vinden.

Als je veel onderweg bent, is een autoventiel heel praktisch, want daarmee kan bij elk tankstation worden opgepompt. Daarom worden autoventielen graag bij trekkingfietsen en reisfietsen, maar ook op alledaagse fietsen zoals stadsfietsen gemonteerd.

Er is hier dus geen algemeen antwoord, elk ventiel heeft zijn voordelen en nadelen. 

De blogserie die je alles vertelt wat je moet weten over fietsbanden:

• Vind de juiste bandbreedte voor je fiets
• Zo bepaal je de bandenspanning voor je fiets
• Zo bepaal je de bandmaat voor je fiets
• Gravel banden – dat moet je weten!
• E-Bike banden – zinvol of nutteloos?