Het fietsstuur afstellen – zo past het!

 

Er zijn twee redenen waarom je je fietsstuur zou moeten afstellen:
Heb je een nieuwe fiets? Gefeliciteerd! Nu moet je nog het zadel en het stuur afstellen, dan kun je direct op pad! Reden nummer twee: Je hebt last van pijn tijdens het fietsen zodra je wat meer tijd in het zadel doorbrengt. In dat geval is misschien gewoon het fietsstuur verkeerd afgesteld en kun je je zithouding met weinig moeite comfortabeler maken.

Het is altijd de moeite waard om het fietsstuur aan te passen aan je anatomie, met verschillende zithoudingen te experimenteren en niet te wachten tot pijn en spanningen je dwingen om actie te ondernemen. In dit artikel leer je daarom niet alleen waarom je het stuur moet afstellen, natuurlijk vertellen we je ook hoe de afstelling werkt.

 

Wat verandert er als je het stuur van een fiets opnieuw afstelt?

Een kleine draai aan het fietsstuur of een beetje omhoog of omlaag – klinkt in eerste instantie niet echt als veel. Maar eigenlijk verander je je hele zithouding als je het stuur opnieuw afstelt. Onder andere

• de houding van de polsen en de belasting van de handpalmen
• de houding en belasting van de armen
• de houding van de schouders
• de houding van het hoofd en de rek in de nek
• de positie van de rug en het bekken

Zelfs de gebieden van het zitvlak waarop veel gewicht rust, kunnen worden beïnvloed, want door een verandering in de afstelling van het fietsstuur kan het bekken in een nieuwe positie kantelen.

Pijn tijdens het fietsen? Dan moet je het fietsstuur opnieuw afstellen! Afbeelding © KindelMedia op Pexels

 

Waarom zou je het stuur verstellen?

Het stuur van een nieuwe fiets afstellen

Bij een nieuwe fiets moet de hoogte van het stuur worden versteld, want bij de montage van de fiets worden de onderdelen alleen samengebouwd, de definitieve afstelling hangt echter af van wie de fiets gaat rijden! Iedereen is anders, de een heeft langere armen en wil zo recht mogelijk zitten, de ander zit liever sportief laag en heeft een lang bovenlichaam, enzovoort. Het is daarom belangrijk om bij de aankoop van een fiets te letten op een passende geometrie van het fietsframe. Maar dan komt de fijnafstelling – stuur en zadel worden versteld totdat de fiets goed aanvoelt. In het beste geval werkt dat met de componenten die al op de nieuwe fiets zijn gemonteerd. Er zijn echter de meest uiteenlopende fietssturen en stuurpennen, ook zadels en zadelpennen kun je afzonderlijk kopen. Daarmee wordt zelfs van een oncomfortabele fiets een echte comfortzone!

Problemen met de handen, armen, schouders of de rug?

De tweede reden om naar het fietsgereedschap te grijpen is minder prettig. Als je tijdens het fietsen last hebt van slapende handen of dove handpalmen als je problemen hebt, moet je zeker proberen het stuur opnieuw af te stellen. Ook rugpijn, nekproblemen en pijnlijke armen kunnen verbeteren als je het fietsstuur opnieuw afstelt. Zelfs problemen in het zitvlak kunnen te wijten zijn aan een ongunstige houding van de rug en daarmee aan een verkeerd afgesteld stuur.

Wat heeft de afstelling van het stuur met de zithouding te maken?

Dat het fietsstuur de positie van de handen en armen beïnvloedt, is geen wonder, maar (bijna) het hele lichaam kan lijden onder een ongunstige afstelling van het stuur.

Waarom? Heel eenvoudig, de positie van het fietsstuur in verhouding tot het zadel bepaalt de zithouding. Hoe verder het stuur van het zadel verwijderd is, hoe meer je je moet uitstrekken. Hoe hoger het stuur boven het zadel is afgesteld, hoe rechter je zit. Met een nieuwe afstelling van het stuur kun je dus de hele lichaamshouding veranderen.

Twee extreme voorbeelden, maar op de racefiets en stadsfiets zie je het verschil in stuurposities en zithouding bijzonder goed! Afbeeldingen © Giant

Kun je elk fietsstuur opnieuw afstellen?

Je kunt bij bijna elke fiets het stuur verstellen. Soms heb je meer, soms minder ruimte, maar een beetje kan eigenlijk altijd.

De uitzondering is het geïntegreerde cockpit. Hier zijn stuur en stuurpen één gecombineerd fietsonderdeel. Dat ziet er weliswaar chic uit, maar laat weinig speelruimte om het stuur af te stellen! Bij racefietsen zijn geïntegreerde cockpits vaak te vinden, hier moet je bij de aankoop bijzonder grondig proefrijden.

Zo kun je het fietsstuur afstellen – de stap-voor-stap handleiding

Hier met de gereedschapsset, nu gaan we schroeven! Hoe je precies het fietsstuur instelt, hangt niet van het stuur zelf af, maar meer van de stuurklem en de manier waarop het fietsframe de stuurpen vasthoudt. We stellen je hier de verschillende systemen voor. Hier beperken we ons tot korte handleidingen, in de Bike Blog is er een uitgebreide handleiding die je uitlegt, hoe je stuur en stuurpen monteert.

De helling van het stuur instellen

De eenvoudigste maatregel bij het instellen van het stuur: klem-schroeven los en draaien – en het stuur is anders ingesteld! Hoe meer het stuur gebogen is, des te grotere veranderingen kun je zo bereiken.

• Zowel de schachtstuurpen als de Ahead-stuurpen hebben schroeven die de stuurklem sluiten.
• Open de schroeven van de klemplaat of de stuurklem.
• Draai het fietsstuur totdat het comfortabel is ingesteld.
• Draai de schroeven weer vast, daarbij moet je het toegestane draaikoppel in acht nemen!
• Als je het stuur ver hebt gedraaid, kan het zijn dat je de positie van de remhendel en de versnellingshendel ook opnieuw moet instellen, zodat je je fiets comfortabel kunt besturen.

De hoogte van het stuur instellen

Als je het stuur in hoogte wilt instellen, verander je eigenlijk niets aan het stuur zelf, je verandert de stuurpen. Dat werkt bij Ahead-stuurpennen en schachtstuurpennen, bij de Direct-Mount stuurpen heb je weinig keuzemogelijkheden, daarom besparen we ons hier een handleiding daarvoor.

Ahead Stuurpen

Bij de meeste fietsen is tegenwoordig een Ahead-stuurpen gemonteerd, deze is direct met de vorkschacht verbonden, veel speelruimte is er hier meestal niet. Je kunt echter met spacers (afstandsringen) het stuur iets hoger zetten. Als er al spacers onder je stuur zitten, kun je hem ook verlagen.

Zo werkt de instelling van het stuur bij de Ahead-stuurpen:

1. Bij de Ahead-stuurpen moet je eerst met de juiste inbussleutel de kap losmaken, dan kun je deze verwijderen.
2. Op de vorkschacht zitten de stuurpen en spacers (ringen als plaatsvervangers). Je kunt ze nu opnieuw sorteren en daarmee de hoogte van de stuurpen veranderen.
3. Meer spacers onder de stuurpen brengen het stuur hoger, minder plaatsvervangers positioneren het lager.
4. Let erop dat de bovenste van de twee bevestigingsschroeven van de stuurpen niet boven de bovenkant van de stuurbuis ligt, zo zou hij niet houden. Tot slot wordt het stuur recht uitgelijnd, de kap en de stuurpen weer vastgeschroefd, klaar.
5. Let hier op het toegestane draaikoppel.
6. Het hangt ervan af hoe de stuurpen is gekanteld, maar mogelijk moet je nu nog het stuur volgens de bovenstaande handleiding draaien en daarmee opnieuw instellen.

Op racefietsen, gravelbikes en MTB's vind je meestal een Ahead-stuurpen en moet je met spacers de hoogte van het stuur instellen. Afbeelding © Trek

 

Hoeveel spacers kan jouw stuur aan?

Je kunt op de Ahead-stuurpen niet onbeperkt spacers plaatsen! Hoeveel precies passen, hangt af van hoeveel ruimte er op de vorkbuis is. Als je het stuur in hoogte wilt verstellen en daarom meer spacers stapelt, moet je zeker punt 4 van onze handleiding in acht nemen! De bovenste van de twee klemmen moet nog veilig vastzitten! Als de vorkbuis van je fiets vrij kort is, maar je het stuur graag hoger wilt monteren, kun je een verlengstuk voor de vorkbuis monteren.

Spacer-ringen zijn er in verschillende diktes (en kleuren!). Met hoeveel daarvan je de stuurhoogte kunt instellen, hangt van je fiets af. Afbeelding © Hope

Stuurpen

Bij (oudere) stadsfietsen, singlespeeds, fixies en vooral bij kinderfietsen is vaak een stuurpen te vinden. Ook op retro-fietsen is dit fietsonderdeel vaak te vinden. Hier heeft de stuurpen een langere buis die in de vorkbuis is bevestigd. Dan gaat het "om de hoek", na een min of meer scherpe bocht komt de stuurklem. Je kunt de hoogte van je stuur royaal en traploos instellen, draai gewoon de stuurpen op de gewenste hoogte vast.

De stuurpen is "uit één stuk", hij maakt een royale hoogteverstelling van het stuur mogelijk. Afbeelding © Brick Lane Bikes

 

Zo werkt de instelling van het stuur bij de stuurpen:

• Draai de stelschroef los met de juiste inbussleutel.
• Beweeg stuur en stuurpen naar de gewenste hoogte.
• Het stuur laat zich vaak niet bewegen, dan kun je met de handpalm of een rubberen hamer voorzichtig van boven op de losgedraaide schroef kloppen en het stuur daarmee losmaken.
• Draai de schroef lichtjes aan wanneer de hoogte van het fietsstuur correct is ingesteld.
• Nu kun je het stuur recht uitlijnen en de hoogte nogmaals testen.
• Als alles klopt, wordt de schroef stevig aangedraaid.

Let op! Vaak is er een markering op de schacht die de maximale uittreklengte aangeeft. Deze geeft aan hoeveel van de stuurpen in de buis moet blijven om veilig te blijven zitten.

 

Voor het afstellen van het stuur heb je het volgende fietsgereedschap nodig:

• Rondom het fietsstuur zijn er meestal inbusbouten in maat 4, 5 of 6, dus je hebt een set inbussleutels nodig.
• Aangezien fietsonderdelen tegenwoordig meestal niet meer “handvast” of “met alle kracht” worden vastgedraaid, maar een “toegestaan koppel” is gestanst, moet je altijd een draaimomentsleutel gebruiken!

• Als je carbononderdelen monteert, kan het zijn dat je carbon-montagepasta nodig hebt. Meer hierover kun je vinden in ons artikel “Wat is carbon-montagepasta?”

 

De juiste instelling voor jou en je fiets

Hoe precies het fietsstuur “goed” is ingesteld, hangt enerzijds af van het fietstype.

Ap de racefiets zit je bijzonder laag, het stuur is daarom meestal aanzienlijk lager dan het zadel, het bovenlichaam wordt dienovereenkomstig ver gebogen. Op gravel bike en MTB is de rijhouding vaak nog steeds vrij sportief, bij deze fietsen kan het stuur dus vrij laag worden ingesteld. Vooral bij rijders die graag snel onderweg zijn, is dat het geval. Maar het kan ook met een hoger ingesteld fietsstuur aanzienlijk ontspannender worden gereden. Op trekkingfiets en stadsfiets zit je meestal ontspannen en met een rechte rug. Bij de overeenkomstige e-bikes ziet het er heel vergelijkbaar uit.

De reden voor deze indeling is heel eenvoudig: hoe lager het fietsstuur is ingesteld, hoe aerodynamischer en sneller de fiets onderweg is. Hoe hoger het stuur, hoe comfortabeler en rugvriendelijker de rijhouding.

Maak het jezelf comfortabel!

Toch is ook de persoonlijke comforthouding belangrijk – als je op de fiets zit, moet je je goed voelen! De geometrie van de fiets geeft de grove richting aan, maar de uiteindelijke hoogte van het stuur moet je zo instellen dat je pijnvrij en toch efficiënt kunt trappen. Hoe langer je op de fiets zit, hoe belangrijker een comfortabele zithouding is! Er zijn geen vaste waarden – je moet testen! Stop gewoon een multitool in je zak, maak een rondje en probeer verschillende stuurinstellingen uit!

• Let op een comfortabele houding die past bij de verhoudingen van het bovenlichaam en de nek
• Ook belangrijk: je moet de remhendels en schakelhendels goed kunnen bereiken en krachtig kunnen bedienen
• Je fiets moet zich soeverein en betrouwbaar laten sturen, de stuurpositie kan ook de stuurkarakteristieken veranderen!

 

Welke “waarden” kun je aan het fietsstuur instellen?

Met het draaien van een gebogen stuur kun je twee instellingen veranderen: de hoogte en de afstand tot het zadel. Als je onderdelen vervangt, kun je de stuurhoogte en de afstand van het zadel tot het stuur sterk veranderen en daarmee beïnvloeden hoe gestrekt je zit.

De helling van het fietsstuur veranderen

Als je een gebogen fietsstuur draait, verander je met een draai je grijphoogte, de handvatten bewegen bovendien verder weg van het zadel of ze komen dichterbij. Je kunt het stuur eenvoudig losmaken en draaien. Als het niet kaarsrecht is, verandert daarmee de positie van je handen.

De helling van de stuurpen

Even kort voor de volledigheid: De stuurpen verbindt je fietsframe met het stuur. Er zijn verschillende soorten stuurpennen voor fietsen en ze zijn er in verschillende lengtes. Met een nieuwe stuurpen kun je bovendien de hoogte van het stuur opnieuw positioneren. Er zijn rechte stuurpennen. Als je de instelling van het stuur wilt veranderen, kun je echter ook een stuurpen met helling monteren. De stuurpen is dan bijvoorbeeld 10, 30 of 35 graden geneigd. Je bent bijzonder flexibel met een stuurpen waarvan de helling kan worden veranderd.